Упрощенная HTML-версия
әлденеге мырс етiп күлiп, iлгерi жүрiп кеткен едi. Содан бiрнеше жиденi оралып өтiп,
жазыққа шыға бергенiнде, бiр тұстан шыңғырған әйел даусын естiген-дi. Тоқшылық
iшiнен: «Бұ не болдыекен?» — деп таңғалып, дауыс шыққан жерге тездетiп жетiп
келсе, етегiндегi шаранаға қол созуға шамасы жетпей сұлап жатқан Набат көрiп,
қалшиған да қалған! Бұл не iстерiн бiлмей дағдарып тұрғанда, Набат қысылып, бетiн
қолымен көлегейлеп тұрып:
— Кiндiгiн кес! — деген-дi.
Одан кейiнгiсi бұған түс сияқты. Мiне, тағы да жүрiп келе жатып, бiр түрлi теңселiп
тұрған сияқты жан-жағына басын шұлғып-шұлғып жiберiп, анықтап қарады. Бiр сәт
мең-зең басы сергiгендей болды. Iзiнше ұйқы қысқан көзi тұманданып сала бердi. Сол
арада iшiнен: «Бұ несi?» — деп өз халiне өзi таңғалғандай болды. Сосын күшiн жиып,
мылтығын оңтайлап ұстаған күйi етекте тұрған қараүйге қарай беттедi. Осы сәтте
Набаттың даусын естiп, артына бұрылып қарап едi, жаңа шығып келе жатқан күн
сәулесiмен ажарланып, оқшырая калған Оқшы, оның бергi баурайында өскен қалың
егiн, тұтасқан қалың жыныс осы жолы көзiне анық көрiне кеттi. «Мiне қызық», — дедi
де, ол iлгерi жүре бердi. Сол сәтте басына қызық бiр ой шапты. Шамасы, кiсiнiң не
нәрсенiң сырын бiлу үшiн, оны көзiмен көруi керек. Онсыз жықпылдың құпиясын бiлу
қиын. Болмаса атам заманнан берi не бiр тамаша, дана сөздi бiлетiн кiсi соны ұстанса
ғой, бұ дүния баяғыда жақсарып кеткен болар едi. Бiрақ бiр бәндә оған құлақ түрмейдi.
Себебi бәрi де сол аталар айтқан мәселенi өз басынан өткерiп, тексергiсi келедi. Онсыз
қандай да бiр жақсы сөздiң өзi құлаққа сiңбей қояды. Осы жерге келгенде ол күбiрлей
сөйлеп:
— Солай екен ғой! — дей бере, селк ете қалды.
— Мынаның солай екенi нес? — деген дауыс естiлдi.
Тоқшылық жалт қараса, Елекеш, Әбду, Майнақ, Нұрсұлулар мұның жанына тақап
келiп те қалған екен. Тоқшылық директордың өрт сөндiргендей түрiн көрiп, әлденеге
қайтадан ызалана бастады.
Соны көрген Әбду екi көзi бақырайып, бетiн қалқалағандай боп, екi қолын сәл
жоғары көтерiп, бiр шетке қарай ата жөнелдi. Майнақ самсоз боп, солбырайып тұрып
қалды. Нұрсұлу әлдене деп, керi шегiне бердi.
Сол арада Тоқшылық кенет бiрдеңенi сезгендей боп, арт жағына жалт қарады.
Қараса, Жықпыл жақтан шешесi көйлегiнiң екi етегi алау-далау боп, өкпесi өше жүгiрiп
келе жатыр екен. Мына жақта Нестай ұшып келедi. Оның соңынан асығып келе жатқан
Балғынбайдың зор денесi көзге шалынады. Оларды көре сап, Тоқшылық жалт бұрылды.
Елекеш те шыдамаса керек, iлгерi қарай бiрер аттап:
— Әй, ататын болсаң, ат! — дедi айқайлап.
— Әй, сенiң атың не? Ажалыңнан бұрын өле алмай жүрсiң бе өзiң? — дедi Нұрсұлу
ойбайлап.
— Әй, Тоқшылық, саған жын көрiнген бе? Таста былай мылтықты! — дедi Әбду оқ
жетпес жерде сексиiп тұрып.
Соны көрiп, Тоқшылықтың жыны қозып, көз алды тағы да тұманданып кеттi. Сол
арада өз тұқымы, өз тайпаласы, өзi тектес екi аяқты бәндәның өзiне берген азары оның
кеудесiн ащы запыранға толтырып жiбердi. Мына қарсы алдында тұрған екi аяқты
бәндәға өкпесi қара қазандай боп қарап тұрып, ол ендi қалайда бiр жағына шығудың
керектiгiн сездi. Ертең бұның да, ана Елекештiң де, Майнақ пен Әбдудiң де мына
дүнияда дымы қалмайтынын, бәрiнiң де бұл өмiрде болған, болмағаны белгiсiз боп,
ертең-ақ қара жердiң бiр түйiршiгiне айналып кете баратынын емiс-емiс сезiп, зор
тәуекелге бел буды.
Тоқшылық шүрiппенi басып қалды...
1980