Упрощенная HTML-версия
Қалай дегенмен мұнда бiр сыр бар». Елекеш көзiн шаң-шаң терезеден совхоз кеңсесiнiң
орталығындағы баққа тастады. Қайыр талдар құс таңдай жапырақтары төмен қарай
салбырай қалыпты. Сол бақтың дәл ортасындағы жазғы кинотеатрдың ағаштан соққан
қабырғасы сыры ұшып, күн қақтап, ақжем тарта бастапты. Сол екен, неге екенi белгiсiз,
оның есiне өз үйiнiң жан-жағын қоршаған биiк диуал түстi. Соны қаншама қиратайын
десе де, Күлжамаш болмайды. Оған Жұман қосылады. Ана жолы Күлжамаштың
аудандағы ағасы қонып кеткенде, қозы қарнын раһаттана сипап тұрып, кiсi бойынан
асатын диуалға таңдай қаға қараған. «Мынау бiр есте болатын нәрсе екен», — деп, өзi
де әлдеқандай шаруасын еске алғандай болған. Сонда бұған бiр ұнамағаны, ол кiсiнiң
жөн-жосықсыз керги бергенi болды. Әлде бұның атқа мiнiп, азамат қатарына
қосылғанына септiгi тигенiн бұлдай ма, әлде қарындасын алып отырғанын сiдеттей ме,
маңғаздана сөйлеп, аяғын талтаңдап әзер басады. Осы кiсiнiң қозы қарны мен
Күлжамаштың бұғағы Елекештiң бұл дүнияда ең ұнатпайтын нәрсесi. Бiрақ сол екеуiне
қолды бiр сiлтеп басы ауған жағына кете беруге бiр түрлi батпайды. Неден
қаймығатынын өзi бiлмейдi. Осы бiр қаймығу, үрке қарау соңғы жылдары мұның
қанына әбден сiңген. Не iстесе де бiр шоқып, екi қарап отырғаны. Бүгiн де ашу үстiнде
Әбжанға айтарын айтып тастаса да, iзiнше аяқ тартып қалды. Бiрақ ендi кеш. Соның
бәрiн ойластыра келе Елекеш директор басымен қарауындағы кiсiнiң аяғына жығылып-
бүгiлiп жатқанды қолай көрмедi. Қайта бiр есебiн тауып, әлгi қабақ шытыстың iзiн
басқа бiр нәрсемен сылап-сипағанды дұрыс деп тапты. Алдындағы ақпарға көз тастап,
биылғы салының берер табысы мен шығымы есептелген тұстарға назар аударды. Бiрақ
әлгi мазасыз ой басынан шықпай қойды. Оның үстiне Набаттың жайы да бiр бүйiрiне
тiкендей қадалып тұрып алды. Бұл осы... шынымен, махаббат па, дедi өзiне-өзi.
Мүмкiн. Әлi өмiрдiң ащы-тұщысын толық татып үлгермеген науша қыздың жiгiт ағасы
боп қалған бұған ықыласы шынымен ауған шығар? Тек мұны ойландыратыны, тiлi
аузына сыймай жанып тұрған баланың өз тұстастары iшiнен бiр қатарын таба
алмағаны. Неге деген сұрақ мұны талай рет қинаған. Шынында да неге? Неге Набат
мектепте бiрге оқыған бiр жiгiттiң етегiнен ұстамаған? Әлде оларды менсiнбедi ме?
Үйтсе, соңғы кезде Тоқшылықты маңына неге үйiртпектеп жүр? Әлде қыздың бұдан
жасырып жүрген құпиясы бар ма? Болса, ол не? Ол қандай жықпыл? Соны адам
баласының бiлiп алуына болмас па? Асылы бәндә шiркiннiң бiр-бiрiнен жасырын ұстар
құпиясы көп. Тiптен бiр төсекте тәнiне тәнi тиiп жатқан өз әйелiңнiң кеулiнде не
жатқанын анықтап бiлу қиын. Оның да өзiң секiлдi сырт көзге байқатпайтын құпиясы
болуы мүмкiн қой. Демек, Набаттың да өзiнше көздеген мақсаты бар. Сонда ол не
сонда? Шынайы махаббат па? Қайдам. Жiгiт ағасы боп, әукесi салбырай бастаған кiсiнi
он екi де бiр гүлi ашылмаған өрiмталдай науша қыздың бар ықыласымен құлай сүюi
мүмкiн бе? Әлде Набат табыскер жiгiттiң шалғайына жармасып қалайын деген бе?
Сонда оның несi махаббат? Әлде асыл сезiм пұлы бардың уысына оп-оңай түсе қалар
олжа ма? Онда адам шiркiннiң махаббат, ар-ұят деп өзiн-өзi алдап, мына қиыншылығы
шаш етектен келерлiк жер бетiндегi шынайы өмiрдiң терең қойнауына көз жүгiртпегенi
ақылға қона қояр ма екен? Әуелi өз айналаңды бiлiп алмай, алысқа алаңдаудың не
керегi бар? Онымыз осы алаңғасарлық емес пе? Қол жетпеске ауыз ашқаннан ұтар
болсақ, ұтқан олжамыз кәне? Бәлкiм, ку қыз соны ойлап, мұның ыңғайына жығыла
салған шығар? Онда сөзбен айтқан бар сезiмнiң тәркi болғаны қой. Бiрақ, дедi Елекеш
өзiне-өзi, қол жетпейтiн алысқа алаңдамайтын болсақ, махаббат деп машақатқа батып
жатудың не қажетi бар? Одан да көлденең жатқан көк дорбаны қағып кетiп, iшiндегi
бар қызығын ақтара сап, жөнiм қайдасың деп тартып отырған жөн ғой. Ендеше осы
арада да сол жолды ұстанғаны дұрыс. Тек мұны Набаттың сырт кiсiге аңдатпай, оқта-
текте тесiле қарар отты жанары қинайды. Бұған, әсiресе, сол аялы қара көздiң елжiрей,
арғы түкпiрiнде жылы қара сәуле ұшқындап, құйттай шараға құя салған қара судай
мөлдiрей қалғаны қатты ұнайды. Соған қарап бiр кезде өзi сөз айтуға батпаған,
қапылыста алақанынан шығып кеткен Патшайымның бiр нышандарын еске алады.