Упрощенная HTML-версия
Шынында да, сонда ақымақ екенмiн қой, дедi Елекеш бiр сәт өзiне-өзi. Неге мен сол
кездерi өз бақытым үшiн таласып тартыспадым? Неге Патшайымның Мылтықбайдың
етегiнен ұстағанына көлденеңнен қарап, бипарық боп жүре бердiм? Ау, адам деген
маңдайына қонғалы тұрған ырыс-несiбесiне, өз бағына таласпай ма? Оған баска бiреу
ен салмақшы екен деп, қолды бiр сiлтеп жүре бергенi жөн бе? Мүлдем, жөн емес.
Ендеше мына кештеу келген бағы үшiн де мұның күрескенi бөтен емес қой. Ендi
қайтып мұндай бақыт бұған келе ме, келмей ме, кiм бiлсiн. Ендеше тәуекел ердiң
қайығы деп, қиындыққа қаймықпай қарағаны дұрыс. Иә, сүйту керек. Сол менiң
қолымнан келе ме? Егер келмесе ше? Неге? Қой, деп Елекеш босаңсып бара жатқан
бойын жиып ала қойды. Сосын басын қатыра бермей, неде болса кезiнде көрермiз деген
алдамшы бiр елеске берiлiп, орнынан тұрып, сыртқа шықты. Күн еңкейiп қалған екен.
Дала жанып тұр. Осы ыстықтың тұрақтағаны жақында ғана. Соңғы кездерi жаз
айларында аңылжыған ыссыдан көз ашпайтын Сыр бойының ауа райы мүлдем өзгерiп
барады. Ұлы дария тартыла бастағасын ба, әлде басқа жағдайлар әсер ете ме, үш ай
жазда бұл өңiрге бұлт оралып, тамшы тамбайтын. Ендi бiр-екi жылдың әлетiнде Сыр
аспанынан бұлт кетпей, жаңбыр құя салады. Былтыр соның кесiрiнен Елекеш салысын
суға шiрiтiп ала жаздады. Тек биыл ғана ыстық күзге жақын қалғанда барып тұрақтап,
айналаны күйдiре бастады. Соны дәтке қуат қылған директор салының басы сарғая
бастасымен, қолдағы бар кiсiлердi жауып жiберiп, күздiң қара нөсерi басталмай тұрып,
орып алғанды жөн көрдi. Соған жаны дызығып жүрсе, Әбжаны түспегiр айналдырған
екi-үш қомбайнды да жөндетiп үлгере алар емес. Осындайларды кiм бастық қояды
екен, деп, Елекеш аңтарылып қалды. Егер ғой бұған ана Санибек сияқты он шақты
iскер жiгiттi сайлап берсе, қандай iстi де асты-үстiне шығарар едi. Бiрақ қазақ жiгiттерi
әлге дейiн бойкүйез. Неге солай, а? Әлде қой бағып, марғау тiрлiк кешiп жүрген
жайбасар шағымыздан машинасы масадай ызыңдаған қым-қуат тiршiлiк ортасына күмп
еткесiн, ес жия алмай, оң-терiсiмiздiң қай жақта екенiн аңдамай жүрмiз бе? Апырау,
кiсi деген батысы мен шығысын, терiскейi мен оңтүстiгiн болжап алмай, шаруаға кiрiсе
ме? Ендеше осы бiздiкi не жүрiс? Неге бiз iскер емеспiз? Немене оны бiздiң
маңдайымызға жазбаған ба? Сөз жоқ, кәзiр ондай жiгiттер шығып та жатыр. Бұл
былтыр Алматыда болғанында Бәйдештен қызық бiр әңгiме естiген. Ол өзi тұратын
қооператив үй басқармасының бастығы, талдықорғандық Төлегенов Серiкжан дейтiн
қызылкөз екен. Өзi барып тұрған етi тiрi, пысық жiгiт көрiнедi. Әйелi де соған сайма-
сай. Жалпы олардың тiршiлiгi адам таңғаларлық. Бәйдештiң айтуынша, пұл табам деп
күйеуi алты ай-жетi ай бойы басқа жерде жүредi. Ол үйiне келе жатқанда, әйелi басқа
қалаға командировкаға кетiп бара жатады. Сүйтiп олар кейде жыл бойы бiр-бiрiн
көрмейдi екен. Ал жалғыз баласын атасы Ахметовке тастап кететiн көрiнедi. Атасы да
барып тұрған қақсал. Өзi Шымкент жағында сауда төңiрегiнде жұмыс iстептi. Сосын
кооперативтiң басқармасы күйеу баласының көмегiмен, босаған үш бөлмелi пәтердi
жасырын сатып алыпты. Әйелi қазақылау кiсi екен. Алматыға келгесiн, жаңа жағдайға
тез бейiмделейiн деп, ұзын шашын шолақ етiп қидырып тастаған. Ұзын көйлегiн еден
жуатын шүберек етiп, үстiне жас қыздар киетiн спорт трикосын киiп апты. Бөксесi бiр
құлаш боп, аулада аудаң-аудаң етiп жүргенi. Соны көрiп, Елекеш пенде шiркiннiң не
нәрсеге де тез икемделгiштiгiне таңғалады. Бұлардың жасындағы егде кiсiлер ауылда өз
сән-салтанатымен жүр. Ал мыналар, iшiн жарса бiр әрiп шықпайтынына қарамастан,
жаңа заманның қалпына тез көшiп ала қойған. Сырты бар да, iшi жоқ. Төлегенов те
соған сай екен. Жылда кооператив мүшелерiне үй жөндетемiз, пәлен жасаймыз деп,
ақша жинап алып, аяғын сөзбұйдаға сап, тамағына тастап жiберетiн көрiнедi. Оның iзiн
тексерiп жатуға жұрт құлықсыз. Бәйдеш соны күле отырып айтып бердi. Солардың
тапқанын, дедi Елекеш iштей шотқа қаға отырып, мына ауылдағы кiсiлер таңның атысы
күннiң батысына дейiн тiзе бүкпей жүрiп шаққа дегенде табады. Сонда мұның да шаң
мен топырақтың арасында ағаш беделге мәз болып жүре бергенi дұрыс па? Сәтi түсiп
жатса, таза ауасы мұрын жарар сәндi қаланың шет пұшпағынан орын алып, жел