Упрощенная HTML-версия
Әзберген баласының әңгiме тыңдағысы кеп тұрғанын бiлiп, өзiнiң де тiлi қышып,
тамағын кенеп қойды.
— Өй, баяғы қалқоздасу кезiнде қой. Мына Бозғұл Ақмырза қажы Сәбет үкiметiне
қарсы көтерiлiс бастап, Қызылға қарай ауа көшпедi ме? Оған көп ауыл ерiп, Сыр бойы
тып-типыл боп қалды. Сондағы бiр нәсте едi ғой.
— Сонда... бiр өзiң бардың ба?
— Жоға. Үйтiп менi немене, ажалымнан бұрын өлгелi жүр деймiсiң? — деп,
Әзберген кеңкiлдеп күлдi. — Со жылы Жосалыдан әтрәт шығып, бiздiң ауылға келдi.
Олар белсендiлердiң басын қосып, әтрәтқа алды. Солардың iшiнде мен де кете бардым.
Қарашаның соңғы кезi ғой дейiм. Әйтеуiр, жерде қырау бар. Күн суытып тұрған. Бiз
қалқоздың арық аттарына мiнiп, Сырдан өтiп, Қарақ тауына қарай бет алдық. Екi ара
едәуiр жер. Жарамсыз атпен араға екi-үш қонып жетесiң. Әтрәттың басқа да мiнген
аттары онша жарамды емес екен. Бiр көш жүрмей, барлығады да қалады. Бiздiң
аттарымыздың да оңып тұрғаны шамалы. Сосын амал жоқ, кәмәндiр бiраз жер
жүргесiн, атбой берiп, сарбаздарды демалдырады. Онда жас кезiмiз, өлем деген ойда
жоқ, бентөпкiнiң затыборын сарт-сарт еткенге мәзбiз. Арамызда бiр пөлемөтшiгiмiз
бар. Өзi дудар бас орыс. Қазақшаға судай. Содан қойшы не керек, араға төрт-бес қонып,
өлдiм-талдым дегенде, Қарақ тауына жақындадық-ау! Бiрақ айналада ел жоқ. Өзiмiз
қырық шақты кiсiмiз. Тамақтарымыз дорбамызда. Қатып қалған қара нанды ыссы суға
малып, қажаған боламыз. Iшiмнен бiр бай ауыл кездессе екен, бiр малын сойдырып,
қатқан көңiмiздi сорпамен жiбiтер ек деп, армандап келем. Қас қылғандай, осы ауыл
отырады-ау деген жерлерге келсек, көшiп кеткен жұрттың жас орнын сипап қаламыз.
Сонан-ақ iшiм кiп алды. Байқауымша, бiздiң келе жатқанымызды Ақмырза қажы бiлiп
отырған. Сосын алдын ала кiсi шаптырып, жолдағы ауылдарды үркiтiп, көшiрiп
жiберген. Соны кәмәндiрге айтып ем, ол өзi Сапожниқов деген орыс едi, жалаң
қылышымен белуарға жете жайқалып өсiп, басы солып қалған құланқұйрықты баудай
қиып тұрып:
— Солай болар, — дедi де қойды.
— Ендi не iстеймiз?
— Оны... Кезiнде көремiз.
Ертеңiне бiздер артынып-тартынып отырып, Қарақ тауына да жеттiк-ау. Бiр тұстан
тiгiлген төрт-бес қараүйдi көрiп, жiгiттер тура барайық, деп едi, кәмәндiр тыңдамады.
Аңысын аңдайық, дедi. Бармағанымыз, шынында да, дұрыс болған екен, ол үйлер
Ақмырзаның қарауыл қарайтын кiсiлерiнiң үйлерi болып шықты. Аздан кейiн таудың
арғы етегiнен бiр топ салт атты шыға келдi. Барлығының да иықтарында бен–топкiлерi
бар. Қылыштары салаң-салаң етедi. Олардың орта–сында басына ақ сәлде ораған
Ақмырзаның өзi бар екен. Олар ақ жалау көтерiп, қолдарын былғасты. Кәмәндiр
соларға қарап тұрып:
— Бұлардың мұнысы несi? — дедi.
Мен оған:
— Кәзiр елшi келедi, — дедiм.
Айтқанымша болмады, бiр-екi жiгiт қолдарына ақ жалау ұстап, аяңдап, бiзге жақын
келдi. Бiз жақтан кәмәндiр мен мен бардым. Бiз жақындап келсек, елшiлiкке жүрген
кiсiлер егде тартып қалған адамдар екен. Олар бiздерге сенбей қарап тұрып:
— Бiздi Ақмырза қажы жiбердi. Ол Сәбет үкiметiне қарсы емеспiз, қаруларымызды
тастасақ, бiздердi жазаламайсыңдар ма дейдi, — дедi бас елшi жан-жағына жалтақтап
қарап қойып.
— Оны халық соты шешедi, — дедi кәмендiр.
— Сонда қалай?
— Бiз сендердi ұстап, халықтың қолына беремiз. Олар сендерге қандай жаза лайық
дейдi, — сол орындалады.
— Ә, солай де. Ал егер берiлмесек ше?