Упрощенная HTML-версия
— Онда, — дедi кәмендiр кейiнгi жаққа қарай қолын сiлтеп, — әтрәт жақсы
қаруланған. Қырып саламыз.
— Жарайды. Мен солай деп айтып көрейiн.
Олар керi қайтып, Ақмырзамен ақылдасып, бiраз тұрды. Көптен кейiн барып, әлгiлер
қайтып кеп:
— Қажы қабырғаммен кеңесейiн дейдi. Келiссөздi ертеңге қалдырайық дейдi, — дедi
де, керi қайтып кеттi.
Кәмендiр сенер-сенбесiн бiлмей, көп ойланды. Ақыры келiстi. Бұл кезде кеш те
батып қалған едi. Ызғырық жел сүйегiңнен өтедi. Жер болса, қырау, қап-қатты.
Әтрәттың өзiмен бiрге алып шыққан екi-үш арбасы бар едi. Кәмәндiр соның үстiне
жатады. Басқа салдаттар құйрық-жалын күзеген байталша сыптиған шенелдерiн
астарына төсеп, бiр-бiрiне жабысып, жата-жата кетедi. Менiң қара тоным бар едi, сол
раһат болды, тымағымның бауын байлап ап, шешiнбестен, изен, жантақ ескен тұсқа
кеп, қисая кетем. Түн өте суық. Ай қараңғы. Кәмәндiр қиық-қиық етiп жөтеле бередi.
Екi күзетшi етiктерiне етiктерiн ұрып, сенделiп жүр. Түннiң бiр уағына дейiн ұйықтай
алмадым. Бар күдiгiм — түнде пырдай боп жатқанда, Ақмырзаның жiгiттерi кеп, қырып
кетпесiн дегендiк. Сол ойым ақыры расқа шықты. Таң алды жақындағанда, жан-жақтан
оқ жауып кеп берсiн. Салдаттар асып-сасып, оқ тигендерi ойбайлап, бақырып, бiреулер
боқтап, жүгiрiп жүр. Кәмәндiр қатты айқайлап:
— Атыңдар! — дедi.
Құдай әбiрей бергенде, менiң жатқан жерiм шұқырлау едi. Оқ төбемнен зулап өтiп
жатыр. Дереу бентөпкiмдi ала сап, айдалаға қарай атып жатырмын. Қараңғыда кiмдi кiм
көредi, салдаттар да атып жатыр. Аздан кейiн атыс тынды. Бiзден бес-алты кiсi оққа
ұшты. Он шақтымыз жарадар болдық. Кәмәндiр ендi неде болса таңның атуын күттi.
Қысқы түн ұзақ, таң жуық арада атып болмайды. Сүйтiп тұрғанда таңғы сағат
тоғыздардың шамасы болды. Төңiрекке барлап қарасақ, кешегi қараүйлер ұшты-күйлi
жоқ. Ақмырзаның ауылы да жоқ. Олар бiр түнде көшiп кетiптi. Содан не керек, бiздер
ендi Ақмырзаның ауылының iзiмен жүрдiк те отырдық. Өкшелегесiн қояйық па, бiр
жұма дегенде оларды Қарақ тауының бiр шатқалында қуып жеттiк. Қатты соғыс болды.
Көп кiсi өлдi. Ақмырза қолға түстi. Iзет дейтiн мергенi бар едi, ол да қолға түстi. Сол
арада менiң көзiм бiр iзге түстi. Жаңа түскен жас қар үстiнде түйенiң мөрлi табаны ап-
анық боп жатыр. Шамасы, мая. Қолға түскендердiң iшiнде Ақмырзаның Абақ деген бас
мергенi жоқ боп шықты. Мынау қашқан дәу де болса сол деп түйдiк. Сосын кәмәндiр
менiң қасыма екi кiсiнi қосып берiп, астыма жарамды, семiз мая мiнгiзiп, Абақты ұстап
әкел дедi. Бастық айтқасын амал қайсы, сол күнi iздi қуалап, тарттым да кеттiм.
Астымдағы мая жүйрiк екен, желдей заулады. Екi серiгiмнiң мiнгендерi де тiрсектi,
қара атан. Қойшы, сүйтiп бiр күн жүрдiк, екi күн жүрдiк. Абаққа жете алатын түрiмiз
жоқ. Ол тура Бұқарға қарай тартыпты. Одан бiз де қалыспайық деп, тарттық та
отырдық. Содан не керек, үш-төрт күннен кейiн Бұқар шәрiне кеп құладық. Қалтамызда
дүкiментiмiз бар. Сол қаладағы ГПУ-ге кеп, сапарымыздың жөнiн айттық. Олар бiзге
көмектесемiз деп, шәрiнi екi-үш күн шарлады. Бiз де қазақы киiм киiп ап,
нағандарымызды iшiмiзге тығып, базарды шарладық. Бала, Бұқардың базары деген
қандай! Онда жоқ нәсте жоқ! Бәрi бар! Жүзiм бе, қауын ба, алма ма, шабдалы ма,—
бәрi толып тұр. Әрi саудагерлер қандай, «мә, алың, алың» деп, әшейiн беретiндей
iзiңнен қалмайды. Сүйтiп жүргенде бiр арадан осы көк насыбайға тап болдым. Күнi
ұзақ базарды шарлап, басым ауырып тұр едi, бiр шал: «Мынаны атсаң болды, көзiң
шырадай жанады», — деп, iзiмнен қалмай қойды. Сосын атсам атып көрейiн деп,
тәуекел деп, былай, бiр шөкiмiн атып кеп жiбердiм. Шалдың айтқаны рас екен,
шынында да, көзiм шайдай ашылды. Содан үйренiп кеттiм.
— Ал, Абақты ұстадыңдар ма?