Упрощенная HTML-версия
көзiне қарама, неде болса алып қал. Үйтпесең, ертең өсiп кеткесiн, қасқа-ау, ол саған
тимейдi.
Тоқшылықтың көз алдына тағы да алтын сағат келдi. Ықылассыз кеп, рульге
отырды.
Бүгiн астанадан келген қонақты Набат үйiне шақырған екен. Бәйдеш, Елекеш, Әбду,
Мылтықбайларды мiнгiзiп ап, Тоқшылық гараж жанынан өте берiп едi. Комбайн
жанында әлдекiмге айқайлап жүрген Әбжанды көрдi. Елекеш машинаны тоқтаттырып,
Әбжанды шақырып алды. Күлiмсiреп:
— Мiне, дұрыс. Осылай етпесең, болмайды, — дедi. — Осы... келiннiң халi қалай?
Әбжан ернiн жалап, аты-жөнсiз ыржалақтады:
— Жаман емес.
— Өзi былай... оқыған ба?
— Бұғалдiр ғой.
— Апырмай, осы сендердi-ай, — деп, Елекеш қынжылыс бiлдiрдi. — Кәзiр бiзге не
жетiспейдi, бухгалтер жетiспейдi. Соны неге маған ертерек айтпадың? Қоя тұр,
ақталма. Одан да келiнге айт, бiзге бухгалтер боп жұмысқа тұрсын. Жақсы ма? Ал, хош.
Машина зыр ете түстi. Олар қираған көне қала Құмкенттi көрдi. Ол Жықпылдың
терiскейiндегi қара төбеден көрiнiп тұрған биiк обашықтың басында. Сол жақтан
окшырайып Оқшы көзге шалынады. Көне шәһардың орны ат шаптырымдай екен.
Соқпа дуалдары өз салмағына шыдамағандай шөге түсiп, шет жақтары опырылып
құлай бастаған. Кей арадан жаңбыр сабалап шығарып кеткен сарғыш сабан көрiнедi.
Сонда да ертедегi мергендердiң мылтық атар орындары сақталыпты. Тiптен садақ оғын
ұмсындыра сыртқа шығарар ұясына дейiн сол қалпында тұр. Ал, шәһардың орта жерi
үлкен обаға айналып кеткен. Қираған үйлердiң орындарын терiскейден суырып соққан
желмен жылжып жеткен орма құм басып қалған. Кей тұстардан жартылай көмiлiп
жатқан құмыралардың мойындары не тұтқалары көзге шалынады. Олар көне шәһарды
аралап жүрiп, бағзы замандардың арасына енiп кеткендей болды. Айналадан бiр түрлi
мұң есiп тұрғандай. Жан-жақтағы нәрселерде көне дәуiрлердiң табы жатқандай.
Жiгiттер қатты әсерленiп кеттi. Әшейiнде ештеңеге елiге қоймайтын Бәйдеш дәудiрлеп:
— Апырмай, бiзге дейiн қаншама ұрпақ өнiп-өстi, а? Мына қалада өмiр сүрген
кiсiлер кейiннен осындай боламыз деп ойлады ма екен? — дей бередi.
— Қайдағы, — дедi Мылтықбай бiр жерден күмiс теңгенi алып жатып. — Ертең бiз
де... Айтпақшы, — деп, ол басын көтерiп ап, жан-жағына қарады, — осы шәһарда ана
Қоқан бектерiнiң жасауылдары болыпты дейдi ғой. Оларды Сарғасқа батыр қуып
жiберiптi.
— Ол рас.
— Дүрмек-дүрмек боп өтiп жатқан дүние-ай десеңшi
— Айтары жоқ.
Сол арада Әбду тұрып:
— Осы сендер мына шәһардың қалай харап болғанын бiлесiңдер ме? — дедi.
— Өзiң бiлсең, айта қойшы, — дедi оны Мылтықбай мысқылдап.
— Менiң естуiмше, бұны жылан сорған көрiнедi.
— Өй, кетшi әрi!
— Жоқ, өтiрiгi жоқ. Баяғы бала кезiмiзде осында келгенiмiзде, бұл арада ордалы
жылан көп болатын. Олар бiр-бiрiне оратылып, жуан арқан сияқты боп жататын. Үлкен
кiсiлер шәһарды сол жыландар сорған дейтiн.
— Аңыз шығар.
— Аңызы сол, — деп Әбду сол арада бiр әңгiменi бастап та жiбердi. — Ерте
замандарда осы шәһарды Шаншар дейтiн хан билептi. Ол кездерi бұл қаланың қорғаны
аман, ешкiм басына өрлеп шыға алмас биiк екен. Оны айналдыра қазылып тасталған
терең ор болады екен. Одан су ағып жатады екен. Шәһар халқы көшпелi елмен сауда-
саттық, айырбас жасап алғасын, қаладан шықпай, өмiр сүредi екен. Сондай бiр күнi