Упрощенная HTML-версия
Елекеш оған бiр түрлi боп қарады. Iшiнен әшейiнде сырты сұп-суық боп көрiнетiн
хатшының қарапайым кiсiлер арасында болатын әңгiменi айтып отырғанына таңғалды.
Хатшы түстенiп боп, Жосалыға ұшып кеткесiн, Елекеш те жиналды. Керек
мәлiметтердi тездетiп хаттап алды. Сосын үйге кеп, бiрер сағат мызғығасын, кешкi асты
iшiп ап, машинасына мiндi. Кешкi «Қазақстан» пойызына мiнбек боп, Төретам
стансасына келсе, кiсi көп екен. Вокзалда ине шаншар жер жоқ. Ара-тұра әскери
патрульдер кездесiп қалады. Түн ортасы болған. Билеттi Елекешке жiгiттер Жосалыдан
ала шықпақ боп келiскен едi. Жаңа үйден шығарда вагонның номерiне дейiн бiлiп
алған.
Түн ортасы ауа пойыз келдi. Елекеш өз купесiне қарай өте бердi. Мұнда Қаласбай,
ауыл шаруашылық басқармасының бастығы Жақсылық, «Ақжар» совхозының
директоры Жанәлi орналасқан екен. Әлi ұйықтай қоймаған олар шәй iшiп, әлдене
жайлы әңгiмелесiп отыр. Бұл оларға қосылғасын, жiгiттер хал сұрасып, бiразға дейiн
ұйықтамады. Пойыз Жалағаштан өткеннен кейiн барып, олар жатуға кiрiстi.
Ертеңiне Қызылорданың орталық клубында облыс ақтивiнiң жиналысы болды.
Баяндаманы обкомның бiрiншi хатшысы өзi жасады. Елекеш осы кiсiнi жақсы бiлетiн.
Өзi Жосалыда бiраз жыл хатшы болды. Iскер, адамшылығы мол кiсi. Бiреуге болмасын
демейдi. Сонымен қатар талап қойғыш, қатал. Мына баяндамасында да ол сонысынан
танбапты. Бiраз кемшiлiктi қатал сынады. Облыстың жетiстiгiн де жасырған жоқ.
Сол күнi кешке жағын ауылға қайтып келе жатып, Елекеш жол үстiнде әлденеге
Набат жайлы ойлады. Көз алдына хатшының инабатты түрi келдi. Сол екен. Өз-өзiнен
шошып қалды. Менiң мұным не, дедi. Жасым қырыққа тақап қалғанда, жаманатқа
iлiккенiм дұрыс па? Құр сезiмге берiлiп, абырайдан айрылғанымның несi жөн? Бала-
шаға болса, өсiп келе жатыр. Ертең олар не дейдi? Желiк буып, желпiлдегеннiң несi
мақұл? Соны о баста ойламадың ба? Ендi қырқылжың тартудың не керегi бар? Елекеш
қолымен басын сипап қойды. Қарап отырса, өз салмағын өзi кейде сезе бермейдi екен.
Кеше хатшы мұнымен салауатты азамат, басшы ретiнде сөйлестi. Халық қамын жеп,
шаруашылық бабын күйттедi. Ал мен қайдағы сұйық жүрiспен айналыстым. Қой, бұл
болмас. Бiрақ кеш емес пе? Е, неге? Оны... былай, жөндеуге болмас па? Ол сол арада
басына көптен берi келiп жүрген бiр ойға қарай ауа бердi. Соның оң-терiсiн байқап
көрдi. Расында, бiр ретiн тауып, қызды басқа бiреумен қосақтап, ың-шыңсыз iз
жасырып кеткеннен дұрысы жоқ. Қалғанын кезiнде көре жатады. Осы ойға бекiген
Елекеш Төретам стансасына бiр түрлi кеуiлдене түстi.
2
Бәйдеш бiр қырынан түскен күн сәулесiнен бойы босап, қалғып бара жатыр едi,
вагон iшiнде қобырлай бастаған кiсiлердiң:
— Майлыбасқа келiп қалдық!
— Мынау Майлыбас қой!
— Майлыбас! — деген дауыстарынан селк ете қалды. Дереу терезеден алға көз
тастады.
Шынында да, жолаушы пойызы Майлыбастың кезеңiне табан iлiктiрген екен.
Анадай жерде ауылдың жеке меншiк малдары бытырай жайылып жүр. Он шақты түйе
пойызға бастарын көтерiп, самарқау қарап тұрды да, iзiнше жердегi ащылық сораңды
шалып, жайылып кете барды.
Бәйдеш далаға елжiрей қарады. Есiне қайдағы-жайдағылар түсе бастады. Соғыстан
соңғы жылдары бұлар анау биiк төбеден берi қарай құлаған жаңғыз аяқ жолмен талай
рет қатынаған едi. Ол кездерi жетi жылдық мектеп Майлыбаста ғана болатын.
«Бiрлiктiң» қара сирақтары соған қатынап оқитын. Осы Елекеш, Мылтықбай, Әбду,
Орақ бәрi қатар оқыды. Жазды күнi қатынау оңай. Қысты күнi қарсы алдыңнан соққан