Упрощенная HTML-версия
қолына ұстағаны — маузер. Сол неменi алдына алып отырмаса, бойына шайы
сiңбейтiндей. Ол екi көзiн шапыраштандырып жiберсе болды, бала-шағаның зәре-
иманы қалмайды. Оған ағалары бiрдеңе деуге айбынады. Аузын ашса болды, Әзберген
маузерiмен бiр қойып қап, киiздiң шаңын бұрқ еткiзiп: «Сен немене көнтiрмiсiң? Әлде
зиянкессiң бе?» —дейдi. Сонан кейiн аузыңды ашып көр! Содан кейiн Әзбергеннен
қорықпай көр! Ағалары амалсыз соның ығына қарай жығыла бередi.
Сүйтiп жүргенде, бiр күнi оның мұны Досбергеннiң қолайлайтынын айтпасы бар ма?
Ағалары әуелгiде сенбедi. Кейiн келе ықпалы өрлеп келе жатқан жiгiтпен ет жақын
болсақ, құлағымыз тиыш болар деп ойлады. Оған мұның өзi де онша кет әрi бола
қоймады. Бұл кезде жасы жиырмалардан асып қалған мұның оң жақта отырып қап,
қаусаған шалға бұйырам ба деген қорқынышы да бар едi.
Ақыры қызды алуға Досберген келетiн болды. Сол түнi бұл көз iлмей шықты.
Болашақ тiрлiгi есiне түсiп, әлденеге ауаланып, толқи бердi. Жеңгелерi де бұған қайта-
қайта кеп, құлағына сыбырлай сөйлеп: «Еркем, есiң бар ғой, бұлданбай бара бер. Бiздiң
жағдайымызды ойла», — деген. Сырттай бұлданғанмен, бұл iшiнен осыдан басқа қылар
амалы жоғын, басқа түссе баспақшылдың керiнде отырғанын сезген. Ертеңiне
Досберген келдi. Ауылда кiшiгiрiм той болды. Мал сойылды. Ол кезде қазақтар арақ
дегендi бiлмейтiн. Кiл қымыз iшiлдi. Әзберген, неге екенi белгiсiз, жұрттың бәрiн бiр
шыбықпен айдап, жанықтырып болды. Ақыры мұны көк пәуескеге мiнгiзiп, ауылдан
алып шықты. Оқ босағадан ұзап бара жатып, бұл сыңсып жылады. Кеуiлi босап,
артында қалып бара жатқан үйiн, әке-шешесiнiң орнын қимады. Жеңгелерiмен қайта-
қайта қош-қош айтысты.
Сонда-ақ бұл осы сапарының түбi шикi екенiн iштей сезген едi. Бiрақ басқа етер
лажы қалмады. Әсiресе, Әзбергеннiң алдағанын естiп, қап-қара боп кеттi. Досбергенге
сондағы айтқан сөзi әлi есiнде. Содан кейiн бұл оның бетiн көрмей кеттi. Iшiнен тiлi
жеткенше қарғап бақты. Сол күнi Әзбергеннiң құрымы тамған, уығының сыры тозып,
ақ жем тартып кеткен үйiне келiн боп түстi. Енесi марқұм естi кiсi едi, баласының алдап
соқканын бiлiп, қабағын шытып: «Балам, ол бiр қыдыр қонған жер едi. Оны алдап, оңа
қоймассың. Бiреудiң баласы жылатпай, үйiне қайтадан апарып сал», — дедi.
Бiрақ атасы марқұм оның айтқанын қылмады. Кәмпит сол түнi ауылына қашып
жетсем деп бiр ойлады. Соған бел буып, тым-тырыс жатты. Түнде қасына келген
Әзбергендi тебеген аттай жолатпай қойды. Ол қор ете қалғанда, бұл жастықтан басын
ақырын көтерiп, орнынан сыбдырсыз тұрып, аяғына тақасы биiк оймалы етiгiн
сыбдырсыз киiп, үстiне мақпал шапанын жамылып, сыртқа шыға бердi.
Түн ортасы ауып қалған екен. Бұл жұлдызға қарап жүрер жолын бағдарлап алды да,
аяғын iлгерi басты. Кешегi көк пәуескенiң қасынан өте бере, оған атып жiберердей боп
қарады. Сосын дария жақтағы ойпаңға түсiп, жайылып жүрген бiр аттың тұсауын
шешiп, үстiне жабуын жауып, тартпасын тартты. Ер iздеп жүрсем, бiреу-мiреу көрiп
қалар деп қорқып, дереу ат жалына жабысып, үстiне мiндi де, тебiнiп қалды. Содан ол
ағалары отырған тұсқа қарай сызып бердi. Астындағысы қолхоз жұмысына жегiлiп,
әбден ықыр болған ат екен, қайта-қайта жүрiсiнен жаңылып, шоқырақтай бередi. Қорт-
қорт желгенде iшiңдi түсiредi. Ара-арасында басын шұлғып қойып, ауыздығын
сылдыратып, жерге мойнын соза бередi. Жол езуiндегi шөптi қанша аузымен күрт
еткiзiп орып талмаса да, бiр тоймайды. «Өй, нәсiлсiз!» — деп, бұл атты қолындағы қыл
шылбырмен аямай сабалады.
Бiрақ ат жүру орнына, басын кегжитiп, көткеншектей бередi. Ара-тұра жаман
мiнезiне басып, ауық-ауық мөңкiп-мөңкiп қояды. Атты сабалай-сабалай, Кәмпиттiң
әбден сiлесi құрып, тақымы талып қалды. Оның үстiне, арам қатқырдың арқасы
ошақтай екен, жабу жұқа боп, батып барады.
Осы кезде арт жақтан қиқу шықты. Жалт қараса, он шақты кiсi құйғытып, шауып
келедi екен. Алдында — Әзберген. Бұл не iстерiн бiлмедi. Астындағы жаман атты
сабалай бердi. Кейiнгiлердiң аттары тың екен, әп-сәтте-ақ мұны қуып жеттi. Әзберген