Упрощенная HTML-версия
жете бере, маузерiн жоғары көтерiп, тарс еткiзiп бiр атты. Бұл қорқып кетiп, жылап қоя
бердi. Басқа бiр ожар жiгiт жетiп кеп, мұның шылбырын қолынан жұлып алды да,
аттың басын кейiн қарай бұра бердi. Кәмпит қорланып, ұзақ жылады.
Жеке ауыл боп отырған ағалары жаңа тiрлiкке көндiгiп кете алмады. Ақыры олар
кешегi соғыста iз-түзсіз жоқ болды. Олардан қалған балалар кәзiр Өзбекстан жағында
тұрады. Бұл болса, бiр-екi бала сүйiп, соны алданыш қылды. Әзбергеннiң шаруасына
еш араласпады. Оны келдiң-ау, кеттiң-ау деген жоқ. От басын жүдетпей ұстап, ас-суын
даярлап берiп, өз мiндетiн атқарды да, тып-тиыш жүре бердi. Ата-енесi қайтқаннан
кейiн де осы қалпынан арылған жоқ. Өзiн садағаға шалынған қойдай көрдi. Басқа
кiсiлермен де онша араласқан емес. Қайсы бiр жылы бұлар мына Тiлемiспен алым-
берiм қатынас жасасқан болды. Сонда Алмашкүлдi көрiп отырып, мұның есiне баяғы
ай далада пырдай боп жатқан ауыл түстi. Сондағы әкесiнiң айтқан сөзiн есiне алды. Сол
ауылдың мына Алмашкүлдiң әкесiнiкi екенiн, мұның ажал тырнағынан қалай құтылып
кеткен жайын бiлдi. Көз жасын сыға отырып, өз мұңдасын, тағдырласын тапқандай
болды. Ол да жылап алды. Сүйтiп жүрiп бұл тоқтасты. Балалары ер жеттi. Қанаты
аяқтанды. Ендi мiне, Набат та өз отына өзi жылынғысы кеп, басына ақ салуға көнiп,
қашып кетiп отыр.
Кәмпит күрсiндi. Соңғы кездерi қызының неге өзгерiп кеткен жайын ойлады. Ол
әуелден-ақ Набаттың желөкпеленгенiн жақтырмаған-ды. «Қыз балаға желiгiп не бар?»
— деген. Бiрақ онысын Әзберген тыңдамады. «Сен баяғыңа басып отсың. Жаңа
заманның жасы қызға қырық үйден тию дегендi бiлмейдi», — деген. Бұл сосын
үндемеген. Әкесiне арға сүйеген Набат ашық боп өстi. Тақылдап сөйлей беретiн болды.
Үлкен отыр, кiшi отыр демей, iркiлмей, ойындағысын айта беретiн қалып шығарды.
Кәмпит онысын жақтырған жоқ. Оныңды қой деп және айтқан жоқ. Үйiне
Елекештердiң келе бергенiн де ұнатпады. Анада қызының күрiш егем дегенiне де қарсы
болған. Онда да Әзберген баса-көктеп кеткен. «Осының дұрыс. Әлi тұғырдан түсiп
отқан жоқпыз, жаныңда боп, көмектесемiз», — дедi. Шалымен тәжiкелесiп жатуды
Кәмпит қаламай, айтқанына көне салды. Мына Есентайдың басына көшiп келгелi өзi
бiр түрлi боп мазасыздана бердi. Әсiресе, ана Әбдудiң келе бергенiн қолайламады.
Оның әкесi Төребайды бұл жақсы бiлетiн. «Содан туған бала ғой», — деп iштей
қомсынып отыратын. Кеше де оның тырқылдағын тырылдатып келгенiн ұната қоймап
едi. Әсiресе, оның Набатты балдызым деп ойнағанын жақтырмаған. «Саған қайдағы
балдыз? Бiзге он атадан барып қосылады емес пе?» — деп, бiрде оның бетiн қайырып
тастаған да едi. Ендi бүгiн өз өзiммен отырып, бiр бәленiң содан келгенiн аңдады. Және
де мұның түсiнбейтiнi, кеше ғана күрiш деп желпiлдеген қызының орақ түскенше
шыдамай қашып кеткенi болды. «Мұнысы несi?» — деп, шеше кеуiлi бiр жамандыққа
қарай ауа бердi. Ойлай келе, бiр жолы ана Елекештiң қызына бiр түрлi боп қарағанын
байқап қалғанын есiне алды. Сол жолы бұл: «Мына шiркiннiң қарауы жаман ғой», —
деп, iшiнен кiп алып қалған едi. Сосын ана жолы оның Алматыға Набатпен бiрге
барғанын естiп, қызына қатты кейiген. Үйтiп сүйекке тақба салма, деген. Бiрақ оған
Набат құлақ қоймады. Қайдағы бiр жақтарға барып демалып қайтты. Демалғаны несi
деп, бұл таңғалды. Соншама демалатындай, дiңкәсi құрып бара жатыр ма, дедi. Содан-
ақ ана кеуiлi кiп алды. Оны бiрақ шалына айтуға батпады. Ендi қызының тез арада
күйеуге қашып кеткенiне қайран қап отырып, өз-өзiнен шоши бердi. «Машқара
қылғанда, сүйтiп қалмасын», — дедi.
Кетпенiн иығына сап, қақырынып-түкiрiнiп Әзберген келдi. Келе кетпенiн лақтырып
жiберiп, пәлек жанына тiзерлей отырып жатып:
— Ана Досбергеннiң жайы қиындау екен. Үйге шақырып жiберейiк, — дедi.
Кәмпит оған қарамай:
— Орақ бiтсiн де, — дей салды.
— Ол бiтем дегенше әлi қанша бар?