Упрощенная HTML-версия
шығатындай. Бiрде есiн жиғанда, шынында да бiреулер күңгiрлеп сөйлеп отыр. Көзiн
ақырын ашса, бағанағы балшық қабырға өзгерiп, бiр түрлi ағарып кеткендей екен. Ол өз
көзiне сенбегендей қайта қараса, расында да, қабырға әппақ, әктеген бе қалай. Ол көзiн
ақырын аударып, тас төбеге қараса, бағанағы алба-жұлба бұлт жоқ, үй iшiнде жатыр.
Төбеден салбыраған ыс көрiнедi. Мұрнына ыстық ас иiсi келедi. Бiреу үстiне төне түсiп,
ағаш қасықпен аузына су тамызып отыр. Бұл ернiн шылаған жып-жылымшы бiрдеңенi
сезедi. Әне, сол жылымшы нәрсе қу ағаштай боп кеуiп қалған, мүлдем өзiнiкi емес,
әлдеқандай тар жол арқылы iшiне түсiп барады. Түскен сайын өңешi удай ашығандай
болады. Соны онан әрмен ашытып, әлгi жылымшы нәрсе есемелей құйылады. Соның
бәрi солқ-солқ еткен iшкi жағына жетiп жатыр. Бұл қайтадан талықсып кеттi. одан бiр
түрлi ызың қайта басталды. Жел ме, ұлыған қасқыр ма, — ол арасын айыра алмайды.
Көз алдында әкесiнiң шолақ көшi көлбеңдейдi. Бет-аузын тырналаған қалың тоғай
елестейдi. Қайтадан бәрi қиқы-жиқы боп, әлдеқандай қарауытқан нәрсеге айналып
кетедi. Қайтадан есiн жиып қараса, жаңағы жылымшы нәрсе кезерген ернiн жiбiтiп
жатқандай. Бұл iсiп кеткен ерiндерiн әзер қозғап, аздап талмағандай болады. Бiтiп
қалған өңешi қайта ашылып, тамақ iшкiсi келетiндей. Iшкi жағындағы бiрдеңе ыстық
асты қалайтындай. Қасында отырған әйел кiсi күбiрлеп:
— Кәзiр, кәзiр, — дейдi.
Неге олай деп жатқанын бұл анық сезбейдi. Бар болғаны өзiне қанатымен су сепкен
қарлығаштай болған осы кiсiге қалай алғыс айтарын бiлмейдi. Жаутаң-жаутаң етiп,
қарағыштай бередi, Есiн жиған сайын, ол кiсiнiң сары қарын тартқан әйел екенiн, оның
жанында бiр кемпiрдiң отырғанын байқады. Әр жақтан бiр ер кiсiнiң күңгiрлеген даусы
шығады. Алмашкүл бар күшiн жиып, өзiне не болып, не қойғанын бiлгiсi келедi. Бiрақ
басы қатып қалған дөңбектей.
Осылай қанша жатқанын өзi аңдаған жоқ. Бiр кездерi барып есiн жиып,
сандырақтағанын қойып, басын көтеретiн шамаға жеттi. Оның алғаш көргенi кейуана
кiсi мен қара жiгiт едi. Олар бұған әлмә-һәл кеп, тамақ бередi, аузына су тамызады.
Алмашкүл сонда ғана бар жайды түсiнгендей, кемсеңдеп жылап жiберген.
Ол бiр айдан кейiн барып өзiне-өзi келе бастады. Алғаш рет таяққа сүйенiп,
бүкшеңдеп, есiк алдына шығатын халге жеттi. Бiр неше аптадан соң, сыртқа өзi шығып
келiп жүрдi. Үшiншi ай дегенде оңала бастады. Ол сонда барып өзiн ажал аузынан
Пұсырманның құтқарып алғанын бiлдi. Оған ырза бола қарап, не айтарын бiлмедi. Ол
тура келгенде жүзiн жасырып, қып-қызыл боп кетедi. Оңашада қалтасында қалған қол
айнасына қарап, шүңiрейген жүзiне, асты қарауытқан көзiне, жүдеу жағына көз салады.
Өзi сал аурудан тұрғандай сүйегi ғана қалған. Әлсiз. Қарға адым жер жүрсе болды,
шаршап, қара терге түсiп, көзi қарауытып, жерге отыра кетедi.
Ол бiраздан кейiн өзiне-өзi келдi. Етке қарады. Үй шаруасына көмектесетiндей халге
жеттi. Кешкiсiн тас шам жарығында бұл шұлық тоқиды. Үлкен кiсiге қолғабыс етiп,
жамау жамайды. Қарт кiсiнiң әңгiмесiн тыңдайды. Оның айтуынша, Пұсырман жаңғыз
баласы екен. Аралдың әр жағында болған соғысқа қатынасып, тұтқынға түсiп, әбден
көрмегендi көрiптi. Шайқаста жарадар болыпты. Әлге дейiн қатын алмапты. Бұл қарт
кiсiнiң оны неге жақауратып, айтып отырғанын түсiнiп, қып-қызыл бол кетедi. Өзiне
осыншама жақсылық жасаған кiсiлердiң қандай тiлегiн де орындауға дайын екенiн
бiлдiргiсi келедi. Бiрақ батпайды. Сүйтiп жүргенде, бұл ақыры Пұсырманға қосылды.
Содан көп ұзамай қарт әжесi дүние салды. Пұсырман ендi жұмысқа кiрiстi. Бұлар әуелi
Қармақшы жағында бiраз жыл жүрiп қалды. Әуелгiдегi жақсы көрсе де, Алмашкүл
Пұсырманнан келе-келе суына бердi. Пұсырман қызба. Сәл нәстеге бола айқайға басып,
дау соғып кетедi. Қармақшы жағында жүргенде қызыл дауға араласты да кеттi. Ол
жердiң ұлтаны кiлең Кетелер екен. Нағыз сен тұр мен атайынның өзi. Кешегi
аласапыран жылдары күпiлдесiп, дүрлiккен ел. Олар жалғыз мұны иге салған қайыстай
қылғысы кеп, арызды ауданға айдайды да жатады. Сосын күнде тексеру, күнде айтыс.
Ауданнан портфельдерi сандарын сабалап, уәкiлдер шапқылап келе жатады. Келгенде