Упрощенная HTML-версия
14
Елекештiң соңғы кездерi әлденеге мазасы қаша бастады. Жөндеп ас iшпедi.
Дұрыстап ұйықтай да алмады. Бар нәрсеге енжар. Ара-тұра: «Маған осы не болды?» —
деп өзiне-өзi сұрақ қойып, ширамақ болады. Бiрақ жауап таба алмайды. Елекеш соның
сырын ақыры бүгiн ұққандай болды. Осы совхозға директор боп келгелi екi етегi
далақтап, шауып жүргенiнде, төрт-бес жыл өте шығыпты. Студент шағы да сондай.
Шаруа әкенiң тапқан-таянғаны жетпей, алды-артына қарайлаймын деп, жас кезiнде
қыз-қырқынмен де жарытып қыдыра алмапты. Талай рет мына Патшайымды
үйiрсектеп тартып, тауға апарып қыдыртсам дегенде де, қолы қысқалық еткен болатын.
Соның ақыры осы. Тiршiлiктiң ит тартқан терiдей пәре-пәресi шығып, осылайша жалт
етiп өте шығарын ол кезде жазған басы ойламапты. Кейiн жұмыс басты боп жүргенiнде
Набат кездесiп, жоқшылықпен өткен жастық шағының есесiн қайтарғандай болған едi.
Оның ақыры мынадай боп бiттi. Әрине, бұл арада кiнә өзiнен. Бұл атақ-дәрежесi мен
абыройын ойлап, шудан жасқанды. «Егер де оны алсам ғой… Иә, сонда не болар едi?
Iждеме де. Шынында, мен неден шошындым?» — деп, Елекеш iштей дал болды.
Жықпылдың тасасындағы салыны аралап жүрген ол қасында томпаңдап ерiп келе
жатқан Құмайдың не дегенiн түсiнген де жоқ. Әйтеуiр, бар бiлгенi, — күнi ертең мына
атызға орақшыларды жауып жiберуi керек.
Елекеш түскi шайды күйеуге тие сала, бiр-екi күннен соң, өз алдына бөлек қара үй
тiгiп, Есентайдың бойына көшiп келген Набаттың үйiнен iштi. Ол қолына су құйып
тұрған Майнаққа көз қиығын тастап, жағы суалып, iшiне кiрiп кеткен ұртына қарап,
оның әлденеге күлкiсi келдi. Елекештiң мұнысын Әбду мен Құмай да байқаса керек,
ақырын езу тартысты.
Елекеш сосын ас қамымен күйбеңдеп жүрген Набатты бақты. Келiншектiң қабағы
қатыңқы. Соңғы кездерi оның денесi толысып, аяғының ауырлағаны сезiлiп, бетiне
қызыл шырай әсем ажар берiп орнай қалған екен. Жүрiс-тұрысы ауыр. Ол бұрынғы
ширақтығы ұмытып, бабына келген мама биедей найқала қозғалады. «Бiр есептен…
осы да дұрыс. Маған дейiн де жiгiт көрген емес пе? Ертең алатын болсам… онда тұрған
не бар? Бәрi бiр қыз емес қой», — деп ойлап, ол өзiне ара-арасында қиғаштай қарап
қойып жүрген Набаттың екi қара көзiнiң түкпiрiнде бiресе жазғырудың, бiресе
қызғаныштың жатқанын байқап, әлденеге кеуiлденiп, пиджагын арқасына желең
жамылып отырды да, Әбдуге күле қарады:
— Осы сен ала жаздай өрт қамымен шапқыладың да жүрдiң. Сонда мая жаққа көз
қырың неге түспеген, а?
Әбду апалақтап қалды:
— Неге, Елеке. Түскенде кандай! Тек...
— Не тек?
— Құдай әбiрей бермейiн десе, қиын-ақ. Болмаса қарауын қарадым.
— Сонда… өрт қайдан шыққан?
— Ояғын бiлмедiм.
— Сонда қалай? Өзiң ойлап көршi, сол күнi не жел тұрған жоқ, не жасыл түскен жоқ.
Сонда өрт қайдан шығады?
— Расында да, солай екен-ау, — деп Әбду ойланып қалды. — Шынында да, бiреу
шырпы жақпаса...
— Әгәр жақса ше?
— Сонда кiм? — дедi Әбду тiктелiп.
— Оны мен қайдан бiлейiн. Ояғын iзерттеу сенiң мiңдетiң емес пе?
— Иә.
— Демек, сол күнi со жақта... бiреу-мiреу болған.
Кебежеден тәрелке алып жатқан Набат басын сәл бұрып, тыңдай қалды. Елекеш
соны байқап, тамағын кенеп, даусын қаттырақ шығара сөйледi: