Упрощенная HTML-версия
соған кейде аздап таласым бар. Мақұл, солай-ақ болсын дейiк. Бiрақ бәндә неге соны
ескермей, тiршiлiкте қолы жетпеске қол жеткiзем дейдi?
— Ол ендi... Қанағатсыздык, қой, — дедi Жұман түсi күреңiте түсiп.
— Дұрыс айтасың... Мысалы ғой, сенiң ертеңдерi не iшем, не кием дейтiндей
алаңдайтын жағдайың жоқ. Бәрi де жетедi. Бiрақ соған қарамастан сен неге ана жылы
қанағатсыздық еттiң? — деп ол Жұманға оқыс бұрылып, қадала қарады.
— О қай жылы? — деп Жұман жорта күлген болды.
— Оны... сен бiлесiң. Ұмытып қалсаң, мына Жықпылды есiңе ал. Сен сонда осы
әбiрейiңдi азсынып, артық күрiш егiп, дәрiп шашпақ боп едiң ғой. Сонда... саған қарсы
шыққан мен не болдым? Сонда бұ да менiң маңдайыма жазылып қойылған нәсте ме?
— Әй, ағайындар, қоян жылғы жараның аузын тырнамайық, — деп осы арада
Тiлемiс басу айтты. — Ексе, еккен шығар. Ендi ол қайтып келмейдi ғой. Өткен iске
өкiнбе деген.
— Жоқ, сондағы сенiң менi қара кеуiл бiреу қып шығарғаның жаныма батады да.
Болмаса, — деп Балғынбай сөзiнiң соңын жұтып тоқтады.
— Кiм ақ, кiм қара — оны бiр құдай бiледi, — дедi Жұман даусы қырылдай шығып.
— Жаңа сен менi қанағатсыз дедiң. Жарайды, оныңа келiсейiн. Бiрақ... сол егiндi егем
деген мен жоқ қой. Сол кездегi басқарма үйiстесiң дедi. Мен оған қалай көнбейiм?
Амал жоқ, көндiм.
— Мен оның сендiм екен.
— Сенбесең қой. Сен кiмге сенiп, кiмдi әулие тұтып қарық қылып едiң? Кiсi деген
шамасына қарамас па екен.
— Ау, қойыңдар, сөзге қонақ берiңдер, — деп Досберген жөтелiп ап, сөзге араласты.
— Жаңағы шама дегеннен шығады да. Мына Тұрмағамбет шайырдың: «Лайық
әркiмдерге бағу басын, ойланып аңдау дұрыс өз шамасын. Ретсiз iлгергiнi елiктеген,
кемiтер көпке шет боп мағынасын», — деген өлеңiн баяғыда естiгенде, бұ калай, сонда
қоян құсап, көрiнгеннен бас бұғып қорқып өмiр сұру керек пе деп iштей дауласқан
едiм. Ендi ойласам...
Сол арада Әзберген оның сөзiн iле қоштап:
— Ау, одан әрi Тұрекеңнiң: «Қамалға қайратты ер деп қорқақ кiрiп, тапжылмай
тартар ма оның нұғарасын» дегенi бар емес пе? — деп дыбыр ете түстi.
— Ол рас.
— Оның: «Дейтiн ек әшейiн-ақ сөз, айтпай-ақ қой, тар қылып жаратқасын кеуiл
ұясын» дегенiнде көп мағана жатыр-ау...
— Жатқанда қандай! Осы арада дамолланың: «Шындығын анық бiлдiк ендi
ойланып, жаныға жәй жүрiп-ақ қом жиясың» деген сөзiн есiме алып отырып, — деп,
Досберген бiр күрсiндi. — Соны ойласам, кейде iшiм толып кетедi.
— Осы Тұрекеңдi Бұхарада медiресе бiтiрген дейдi ғой?
— Ау, ол деген әйдiк алым кiсi емес пе? Дамолла деген аты бар...
— Тұрекеннiң «Шәһнамасын» әлге дейiн балама оқытып, тыңдап қоям. Шiркiн, о
кiсi сөз асылын тере бiлген-ау! — деп, Балғынбай осы арада шұғыл жадырап,
Досбергенге күле қарады. Жүзiнде жаңа ғана тепсiнiп шыға келген ашу-өкпенiң iзi де
жоқ.
— Оны кезiнде ана Қараның баласы Жүргенiп Алматыға Алматыға арнайы
шақыртып ап, «Шәһнаманы» аудартқан едi.
— Сонда... бұл өзi... қалай?
— Өй, оның не қалайы бар? Темiрбек деген кешегi атақты бай Қараның тұқымы емес
пе? Бұл бір. Екiншiден, Тұрекең бiздiң Аспандарға жиен ғой.
— Не дейдi? Ырас па?
— Ырас болғанда қандай. Ертеректе бiздiң бiр шалымыз түйеге мiнiп, Қызылда келе
атыр екен дейдi. Бiр жерде оған ешек мiнген Тұрекең қарсы ұшырасыпты. Ол
дамолланың Бұхарадағы мәдрәсәны жаңа бiтiрiп келген кезi екен. Тұрекең тапқыр, тiлi