Упрощенная HTML-версия
Сосын мұның бар ғой, құйтырқысы көп. Мәселен, бiреудi мақтап отырған боп, даттап
шығуға болады. Сол секiлдi мақтамен де мауыздауға әбден болады. Бұған керiсiнше,
бiреудi боқтап отырып, оны қалай мақтай аласың? Ала алмайсың. Сен осыны
бiлместен, бiрден пышаққа жармасасың. Ол болмайтын нәсте.
— Е, солай деңiз, — дедi Тоқшылық не дерiн бiлмей.
— Ол аз болса, тағы да айтайын, кiсi кейде үндемей де айқайлайды. Мен, мысалы,
көбiне сүйтем. Үндемей айқайлаймын. Қазақ, iшiнен боқтаған көп боқтайды, дейдi ғой.
Мен бар ғой кейде күлiп отырып, iшiмнен әке-бабасынан бермен қарай сыбап отырам.
Егер мен сонымды сыртыма шығарайыншы, сонда не болады, а? Өзiң ойлашы, оның
соңының қандай екенiн? — Ол екi алақанын жайды. — Демек, мақтап отырып, боқтай
бiлу керек. Қысқасы, өмiр сүре бiлу керек. Сен былай... талабың бар жiгiтсiң. Оқуға
түсiп, диплом алсаң, әжептәуiр қызмет атқарып кете аласың. Ал... — ол мұрнын
тыржитты, — мынадай... дау қусаң... өзi, былай, түбi қиын...
Оның сөзiн үнсiз тыңдап отырған Тоқшылық сол арада, неге екенi белгiсiз, өз өзiнен
батылданып, алдындағы арақ құйылған стаканды алып қойды. Аздан соң басы айналып,
бойына бiр жылу тараған сияқтанды. Шамалыдан кейiн тiлi ағаш тартқандай боп, сәл-
пәл жансызданып, бiр түрлi күрметiле бастады. Неге екенi белгiсiз, сөйлейiн десе, аузы
онша жуыса қоймайды. Күнде айтып жүрген сөздi дұрыстап та айта алмайды. Соны
сезген ол басын шайқап-шайқап жiберiп, iшiнен: «Осы маған не болды!» — дедi де,
бiреу-мiреу көрiп отырған жоқ па деп секем алып, жан-жағына қарады. Сол сәт көршi
үстелде отырған бақса кiсiлердiң тұлғасы бұған сағым шалған бiрдеме сияқтанып
көрiнгендей болды. Сосын бойын зормен жиып, басын тiктеп, қарсы алдында отырған
Әбдуге қарап едi, о да бұған аздап бұлдырап көрiндi. Өзiнiң осы халына таңғалған
Тоқшылық аяғын қозғап көрiп едi, ол жансыз тая сияқты онша илiге қоймайды. Сол
арада, неге бұлай, бұ жерде нағып отырмын, деген бiр сұрақ басына шапса да, бiр
құдiреттi күш мұны өз құшағынан тысқа шығармайтын тәрiздi. Одан арғысы түс
сияқты. Тоқшылық ендi селк ете қап, басын көтерiп қараса, өзiнiң Әбдудi мойнынан
құшақтап ап, оны өзiне қарай тарта түсiп, бар көрген-бiлгенiн маңыратып айтып
жатқанын аңлап қалды. Содан соң өзiнiң:
— Құртам, — деген өз сөзi құлағына түу алыстан шыққандай боп естiлдi.
— Иә, сен сүйтесiң, — дейдi Әбду ыржиып.
— Мен оның шындығына жетем-м...
— Ия, жетесiң. Бiрақ... бар ғой, жетпей желкесi қиылып... — Әбду тарқылдай күлiп,
мұның желкесiн қолымен қысып-қысып қойды.
Тоқшылық онан арғысын анық бiле қоймады. Әбду екеуiнiң сыртқа шыққанын
бiледi. Қараңғы көшемен тәлтiректей жүрiп келе жатқанын бiледi. У-шу жұртпен
таласып-тармасып, клубқа кiргенiн бiледi. Көзге төбеден түскен қуатты жарық көзiне
шағылысқанда барып, Тоқшылық ұзақ ұйқыдан оянғандай селк ете қалды да, жан-
жағына алақтап қарады. Сосын әсемдене киiнген елдi көрiп, өз үстiне көз салды.
Шалбарының балағы сатпақ-сатпақ. Қыры жоқ, қыржым-тыржым. Ол қысылып қап,
дереу орындыққа сылқ етiп отыра кеттi де, жұртқа бiлдiрмей, жәйiмен еңкейiп барып,
балағының балшығын қолымен уқалап, еденге түсiрдi.
Соны сын байқап қалған Әбду мұның шекесiнен шертiп:
— Бала, қылп етпе! Мәдениеттi жерде отырғаныңды бiл, — дедi ыржиып.
Аздан соң концерт басталып кеттi. Бiр гүжбан еркек ортаға шығып, сәл-пәл талтая
тұрып ап, екi қолын құрысып құдды қалғандай қолайсыз бiр түрде ұстап тұрып, даусы
дарылдап, ария айтты. Әуеннiң созылатын тұсына келгенде, оның аузы аңқая ашылып,
әр жағынан көмекейi, тiлi, таңдайы тiсi анык, көрiнедi. Соған қарап отырып,
Тоқшылықтың бiр түрлi күлкiсi келдi. Әсiресе, танауы шелектей, жайын ауыз, жас
шамасын аңдатпайын деп жасөспiрiмдерше шашын қысқа етiп қырықтырған, сахнада
оңды-солды ешкiше секiрiп, жөндi-жөнсiз шыр айналып, итеңдей қозғалып жүрген,
ара-арасында селк-селк етiп, аяғын аздап билей басып қоятын, микрофонды жұтып