Упрощенная HTML-версия
— Мә, саған мизер!
Тоқшылық күйiп кеттi де, Набатқа ұқсаған дама түйенi ортаға лақтырып жiбердi.
Сосын ыңқытып тұрып, бес алды.
— Бала, төбеңе екi жүз жаз!
— Соның жартысын жазса да жетпей ме? — дедi Бәйдеш со кезде құрдастарына
жалтақтай қарап қойып.
— Картада аяушылық болмайды, — дедi Елекеш бiр түрлi боп күлiмсiреп отырып.
Тоқшылық келесi жолы да оңбай құлады. Сол екен, құлай бердi, құлай бердi. Келе-
келе әлденеге ызаланып, өзгелердi ойынға шақырам деп, тиесiлi алапасынан да
қағылып қалды. Содан кейiн iшiнен: «Осы алғаным да жетер. Ендi сақ ойнайын», —
десе де, әңгүрт қимылдап, құлаған үстiне құлай бердi. Сонысына ызаланғандықтан ба,
кенеттен басы айналып, құлағы шың-шың ете қап, көзiнiң алды кiреукеленгендей
болды. Тоқшылық одан кейiн не iстеп, не қойып отырғанын бiлген де жоқ. Есiнде бар
қалғаны — Әбдудiң ыржиып:
— Бала, өмiр бойы ұта берем деп ойлама. Дүния деген кезек. Кейде ұтылып та
көргеннiң зияны жоқ, — дегенi болды.
Ойын бiттi. Кеше алған айлығынан түгелдей сымпиған Тоқшылық орнынан
тәлтiректей тұрып, мылтығын алып, сыртқа шықты. Кеш түсiп қалыпты. Күздiң
салқындай бастаған күнi табақтай боп, сонау көкжиектегi буалдыр арасына дiр-дiр етiп
кiрiп барады. Терiскейден соққан суық жел беттi аздап қариды. Сол бетiне тигенде, есiн
жиғандай болған Тоқшылық кеудесiн кере дем алды. Сосын қайда барарын
бiлмегендей, бiр-екi аттап барып тоқтады. Есiне өзiнiң жұмыста жоқтығы түстi. Сосын
бағана ауылға қайтып бара жатып, Набаттың әдейi үйiне бұрылғанын есiне алды да,
Кеңтүпке қарай тартты. Содан Есентайдан ұзап шығысымен, неге екенi белгiсiз, өз-
өзiнен қысылып, әлдеқандай әуендi ыңылдай айтып, тұла бойы сергiгендей боп, аяғын
ширақ алып, машина жолмен аяңдап жүрдi де отырды. Ол Жықпылдың өкпе тұсына
жеткенде, тезiрек жүрдi. Бiр жерде қарап едi, Жықпылдың бергi жағындағы, батып бара
жатқан табақтай күннiң қиялай түскен қызғылт сәулесi екi бетiне еңлiк берiп, бар
шырайын шығара түскендей болған әйдiк қара төбе тырбық қара жусан қаптай өскен,
тақтайдай Сыр даласының шоқтығынша оқшырайып, төсiн керiп, жан-жағына самарқау
қарап тұр екен. Оның биiк басы жалына жармасқанды мөңкiп, қабырғасын қирата қара
жерге дүрс еткiзерiн байқатқандай мүлдем аспандап кеткен. Түрi тәкәппар, сұп-суық.
Соны көрiп, Тоқшылық iшiнен: «Мә, саған жықпыл!» — деп, түршiге түскендей болды.
— Әй, әжуа, не деп тұрсың, а?
Тоқшылық селк ете қалды. Алдан ескен желден соңынан келiп тоқтаған машина
даусын ести қоймапты. Жалт қараса, әйдiк МАЗ атан түйеше өңкиiп тұр. Оның
кабинасынан Шатаман басын шығарып, ыржаң-ыржаң етедi:
— Кел, мiн.
Тоқшылық кабинаға мiндi. Сосын су жаңа машинаның алдыңғы жағына қызыға
қарады.
— Ау, нағып жаяу жүрсiң?
— Үйге қайтып барам, — дедi Тоқшылық ыңғайсызданып.
— Машинаң қайда?
Тоқшылық жүзi қып-қызыл боп кетiп, қолын бiр сiлтедi.
— Е, солай де, — дедi Шатаман алдынан көзiн алмай. — Бәрi де түсiнектi. Бұл
ақұдайлар баяғы қырық төртiншi жылы Ақтөбе жақтан ауып кеп едi, ендiң жергiлiктi
бiздiң бәрiмiз дi қуып шықты. Ол–л–ар өздерiнен басқа елдi ел демейдi. Жұмыс
бермейдi, күн көрсетпейдi. Тек қана өз туыстарын тартады. Шамасы, бұ нәсте
тыйылмайтын шығар, — дедi де, Шатаман ашық терезеден жерге қарай бiр түкiрдi. —
Ол өз бар ғой. Анада менi де... руым басқа болғаны үшiн... Олар бар ғой... жиылыста
«халық» деп қақсайды, оңашада өз руын аңсайды. Кәзiр өз руына тартпай атқан кiм
бар? Iжкiм де. — Ол алдына қараған күйi бұған басын да бұрмады. — Сосын жөнiмдi