Упрощенная HTML-версия
— Ендеше жөнiңдi бiл де, жайыңа жүр. Халық: «Тек жүрсең, тоқ жүресiң,
домаланып көп жүресiң» деп бекәрға айтпаған. Ол қылмыс жасаса, оны үкiметтiң өзi
ақ, қарасын тексерiп алады ғой.
— Аға-ау, үкiмет деген мына өзiмiз емес пе?
— Өзiмiз? — Орақ бұған таңғала қарады.
— Иә, мына сенi мен мен.
— Мына мен бе?
— Иә.
— Қой, үйдеп сандалама. Қай кезде халық үкiмет болып едi. О деген... халықты
алдау үшiн айтыла салынған жел сөз ғой. Халықты қай кезде падша билеген. Падша не
айтады, сол болады. Оның бетiне қарсы келсең, күнiң қараң.
— Сонда... Елкеше те сондай ма?
— Е-е, қалай деп ең? Оны ана... — Орақ қолымен төбенi көрсеттi, — иә, солар
қойды. Оны ертең солар қорғайды. Сен соларға барып, арыз айтып жүрсiң, бiлдiң бе?
«Қарға қарғаның көзiн шұқымайды» деген. Қалай десең де, бастықтың аты бастық.
Олар сенiкi мың жерден дұрыс болса да, терiске шығарады. Одан да ың-шыңсыз
жайыңа жүрсейшi. Әкең мынадай халде жатқанда дау қуды деп ертең ел-жұрт көтiн
ашып күлмей ме?
Тоқшылық үндемедi. Iшiнен ағасының көп пiкiрiмен таласып отыр.
Орақ тағы да сөйледi:
— Жас басыңнан арызқой атансаң, ертең маңайыңа ел жоламайды. Сол қызылкөздi
қой деп, анадай жерден қашатын болады.
— Не деп?
— Ау, арыз жазған кiсiнi кiм жақтырады?
— Аға, бұл арыз емес, шындықты айту ғой.
— Өй, сен де бiр, — деп Орақ күйiп кеттi. — Әй, сенiң о шындығың кiмге керек, а?
Онымен кiмнiң тауын қиратасың?
— Қиратайын деп жүрген мен жоқ. Менiң мақсатым шындыққа жету, — дедi
Тоқшылық сәл мүдiрiп.
— Ал егер соған жете алмасаң ше? — дедi Орақ басын кiлт көтерiп ап.
— Неге жете алмайым? Мына заманда шындыққа жете алмасаң, не болады? Әгәр
аудан жауырды жаба тоқыса, онда жоғарыға жазам, — дедi Тоқшылық әлденеге
қызулана түсiп.
— Ал жаз! Олар сенiң арызыңды облысқа, облыс — ауданға жiбередi. О йақта ана
Жұманның баллары бар. Жабады да тастайды. Сосын олар сенi жайыңа қоя ма?
— Олар маған не iстейдi?
— Өй, сен де бiр! Әлi баласың, шiп-шикiсiң, — деп Орақтың бұған кәдiмгiдей қарны
ашып қалды.
Тоқшылық үндемедi. Iшiнен ағасын соншама неге жалтақ деп ойлады. Содан кейiн
төсегiне кеп жатып қалды. Түнiмен быжықы-тыжықы түс көрiп шықты. Азанда кештеу
тұрып, шәйдi құлықсыз iштi де, сыртқа шығып, қайда барарын бiлмей, қолы алдына
сыймай, көшеде әрлi-берлi жүрдi. Бiр ретте анадай жерде томпаңдап бара жатқан
дыбырлақ Досанға дауыстап сәлем берiп едi, ол бұған бұрылмасан, бiрдеме деп
мiңгiрледi де, жөнiне кеттi. Соған қарап тұрып, Тоқшылықтың ит жыны тырысты.
Сосын үйiне кеп, қалам, қағазын алды да, мән-жайды айтып, ауданнан шығатын газетке
мақала жаза бастады.
Ол өз хақын қорғамақ.
21