Упрощенная HTML-версия
— Қойшы, қайдағыны айтпай. Ол өзi... қай жердегi нәрсе?
— Ол ма, ол мына Сыр бойында...
Бәйдеш трубканы қойып, ойланып қалды. Шынында да телевизор шығар, дедi.
Сыртқа шығып, қалтасынан сигарет алып, темекi шектi. Сосын құрдастарымен вокзалға
қайта келдi. Жолшыбай телевизор жайын ойлады. Өзi бiр түрлi таныс дауыс секiлдi.
Бiрақ ол кiмнiң даусы екенiн есiне түсiре алмай қойды. Сол екi ұдай сезiм үстiнде
пойызға мiндi. Құрдастарымен салқын қоштасты.
Купеге кеп орналасқасын, Бәйдеш кейiн қалып бара жатқан стансаға, тәпелтек
тамдарға қимай қарады. Iшiнен бiрдеңе үзiлiп түскендей болды. Баяғы алаңсыз бала
кезiнiң ыстық елесi қалып қойған жалпақ құба далаға елжiрей көз тастады. Түу алыстан
өзiне аса таныс, соншама ыстық күй сарыны естiлгендей болды. Ол ата-бабасы, өз әке-
шешесi, жерлестерi құтты қоныс еткен мына қоңырқай жапан даланы қимайтынын,
араларын жалғастырып тұрған жiптiң керiле-керiле келе үзiлуге шақ қалғанын, ендi
бiраз уақыттан соң, мұның бәрi де естелiк болатынын, тек анда-санда туған ауылы есiне
түсiп кеткенде ғана елжiрей сөз ететiнiн, өз тағдырын қалаған жағына қарай өзгерте
алмайтынын сездi. Сол арада көзiне жылып жас келгендей болды. Сосын елжiреуiк
ойдан тез арылып, бұрынғы байсалды қалпын тауып, терезенiң жапқышын жаба сап,
шахмат ойнауға шақырған купелес кiсiге қарай бұрыла бердi.
Елекештер пойыз жүрiп кеткен бойда, кiдiрместен ауылға қайтты. Мылтықбай
Бәйдештiң тез салқын тартқанын тоқмейiлсiгенi дедi. Әбду оған телефонмен
сөйлескенiнiң жаман әсер еткенiн байқады. Елекеш iшiнен мырс-мырс күлдi.
Құрдасының аяқ астында кiлтиiп қалғанын басқаға жорыды. Сосын әркiм өздi-өзiмен
боп кеттi.
Сол түнi Сыр бойына қарашаның жақындап қалғанын сездiрiп, алып аспанның бар
өңiрiн қымтаған қалың қара бөлттың дерткен емшегi исiнiп, мұп-мұздай, әр тамшысы
жаңа ақталған салының дәнiндей iп-iрi алғашқы күз жаңбыры төпелеп кеп жауып бердi.
22
Елекеш мұрнынан шаншылды. Түнде жауған жаңбыр кей атыздардың тартыла
қоймаған ақаба суына қосылып, салыны жығып, көл-дария болды да кеттi. Ол
аралардан қомбайн жүре алмайды. Атыздардың қашан дегдiгенiн күтiп жүргенде,
күздiң сылбыр ақ жаңбыры басталып кетсе, қыруар астық тiстегеннiң аузында,
ұстағанның қолында кетедi. Сосын Елекеш жаны дызыңып, ауылдағы әйелдердi тегiс
жинап, күрiшке жауып жiбердi. Жұрттың түс әлетiнде iшетiн тамағын егiс қосындағы
асханада пiсiртiп, Әбдуге машинамен тасытты. Кеш түсе орақшыларға шәй-су жеткiзiп
отырғызды. Мынадай iлтипатты бұрын-соңды көре қоймаған халықтың қағанағы қарә,
сағанағы сарқ. Су тiзеге жете қаба болса да, ештеңеден тайынар емес. Жұмыстың пiрi
көтерген ел ендi бiр-екi күнде салыны орып, қырманға тасып та боп қалатындай. Соны
көрген Елекештiң кеуiлi көтерiңкi едi. Жарғақ құлағы жастыққа тимей, бригададан
бригадаға шапқылап жүрген. Барлық бригаданы аралап, кiсiлердi тiзе бүктiрмей, қатты
қадағалаған. Сүйтiп жүргенiнде аяқ астынан қайнағасы телефон соқты.
— Қалай, мiндеттемеден шығамыз ба? — дедi ол аман-саулықтан соң.
— Ендi... Көремiз, — дедi бұл әлiптiң артын бағып.
— Осы сен не iстеп жүрсiң осы? Тағы да үстiңнен ана газетке... арыз түсiптi.
— О нағылған арыз?
— Оны... ендi ... Ана бастығымен сөйлестiм. Былай у-шусыз ету жағын... өзiң
ойластырып көр.