Упрощенная HTML-версия
ата-бабалардың жолымен. Бiз әлге дейiн олардың айтқан сөздерiн есте ұстап, керектi
жерiнде айтып отырамыз. Ертең кейiнгiлер де сүйтедi.
— Сүйтедi, — деп, Әбду оны кекеттi. — Иә, саған сүйтедi. Әй, сен өзiң қызық
екенсiң ғой. Сен әлгi ойларыңды әрi кеткенде кiтапқа жазып қалдырасың...
— Оны ендi... Кiм бiлiптi...
— Жарайды, сен болмасаң, басқа бiреу. Ал соныңды, қазақша жазғаныңды… — Ол
қолымен төбенi көрсеттi, — анау... жоғарыда жүргендер... былай, былай боп бара
атқандар... ыһым, ыһым, оныңды ертең кiм оқып, түсiне алады?
— Түсiнгенi қалай?
— Солай! Мына аядай ауылда отырып, дүнияның бәрi осы жердегiдей деп, сен ғана
күмпiлдейсiң. Ал дүния деген әлдеқашан өзгере бастаған. — Әбду куланып, екi көзiн
қысып, басын шұлғып-шұлғып қойды.
— Әй, мынау не деп отыр? — деп, Мылтықбай жан-жағына қарады.
Сол арада Жиени тамағын кенеп:
— Сонда, Әбду, сенiңше, келесi ұрпақ бiздi түсiнбей ме? Ау, сонда оларды оқытып,
хат танытып жатқан бiздiң еңбегiмiздiң заяға кеткенi ме? — дедi.
— Сiздер түсiну дегендi кеңiрек ұғыңыздар.
— Ал, кеңiрек ұғайық, — дедi Жиени қызара түсiп. — Сонда қалай? Он жыл бойы
Сәбет мектебiнде оқып, тәлiм-тәрбие алған шәкiрт ертең өзiне мектеп салып берген,
оқуына жай жасаған мына бiздi түсiнбей ме?
— Ендi сiздер бәрiн де тура мағынасында түсiнесiздер. Менiң айтайын дегенiм...
— Жоқ, сен әлгi сөзiңдi аяқташы.
— Осы соқыр көргенiнен жазбас деген мақал бар едi ғой...
— Әй, сен немене бiздi соқыр деп отырмысың? Жоқ, жолдас, ол болмайды. Менiң
қызыл дипломым бар, — деп, Жиени қып-қызыл боп, керi шалқая түстi.
— Әбду, шынында да, сөзiңдi түсiнбей қалдык. Ол өзi... қалай? — дедi Мыңбаев
күле түсiп.
— Ол солай. Мына отырған бiздер қазақша айтқанға түсiнбей отырмыз. Кейiнгi
шалапайлар оны қайдан ұғады? Менiң айтып отқаным...
— Жiгiттер, аспайык, — дедi Елекеш тамағын кенеп қойып.
— Жоқ, мына әңгiме қызықты, — дедi Бәйдеш сөзге араласып... — Әбду, мен сенi
түсiнiп отырмын.
— Бұған да шүкiршiлiк.
— Сенен сұрайын дегенiм жаңа сен кiтапты онша сыйламайтыныңды айттың.
— Ол рас. Сондықтан да мен оны оқымаймын.
— Жарайды, ол өз шаруаң. Бiрақ сен өмiр туралы түсiнiктi кiтапсыз қайдан аласың?
— Қайдан болсын, мына өмiрдiң өзiнен, — деп Әбду соны көрсетiп отырғандай,
саусағымен дастарханды нұқып қойды.
— О да дұрыс. Сен өмiр жайлы ой-пiкiрдi өзiңше түйерсiң. Қала бердi басқа
кiсiлердiң айтқанына қарап, қорытындыға келерсiң. Дегенмен мұның аясы тар ғой. Ол
туралы басқа жұрт, басқа ел не ойлайды? Олардың қандай ақылды кiсiлерi болған?
Олар не айтқан? Сен соны кiтапсыз бiле алмайсың ғой, — дедi Бәйдеш құрдасын жанды
жерiнен iлдiм ғой деп ойлап.
— Әй, олардың маған кәжетi шамалы.
— Неге? — дедi Бәйдеш шынымен таңданып.
— Негесi сол, олар өмiр сырын өз жұртының әдет-ғұрпына лайықтап өлшейдi. Сол
ыңғайда ой айтады.
— Неге? Адам болғасын, олардың нәсiлiне, тiлiне қарамастан, ұқсас жерлерi көп
қой. Бәрiмiз де ет пен сүйектен жаралған пендемiз.
— Мәселе, мiне, осында. Мен саған бiр мысал келтiрейiн, — деп, Әбду қолын
жоғары көтердi. — Сен ғой кәдiмгi қара талды бiлесiң бе? Бiлесiң. Сол қара тал әлемнiң
әр жерiнде әр түрлi боп еседi. Ыстық жақтарда бiр түрлi, суық жақтарда бiр түрлi. Егер