Упрощенная HTML-версия
Әрi бәрi шетiнен интернатқа жатады. Сондай кездерi бұған тыным жоқ. Мектеп
директоры мұны оңаша шақырып ап, қатты тапсырады. Сүйтiп көз iлмей жүргенде де,
әлгi қулардың қай терезеден ұрланып кiрiп кеткенiн байқамай да қаласың. Содан...
Ойбай, әр жағын айта көрме! Жиналыстан жиналыс болады! Сөгiс үстiне сөгiстi бұл
алады! Директор орнынан түседi. Осы Жиенидiң өзi орнынан екi рет түсiп, екi рет
қайтадан директор болды деген қауесет бар. Сүйтiп жүргенде бiр күнi мұның жыны
келдi. Соның соңы... «Тәрбиялайтын мен, қыздың пайдасын көретiн басқа. Онан да ол
қызықты мен неге көрмейiм?» — деп, бiр хикаяға тап болған. Одан кейiн… Қой, айта
көрме! Содан берi мектеп қарасын көрсе болды, мұның тұла бойы түршiгедi. Тек соңғы
кездерi Жиени мұның iзiнен қалмай жүрiп, интернатқа жарты пұлына келiсiп, тәрбиешi
етiп алды. Содан берi бұл интернатты күзетедi. Қыздарды қия қадам бастырмайды.
Кейде жiгiттерге ыржақтап жатқан бiреу-мiреуi көзiне түсе қалса, кеңсесiне шақырып
ап, әлгi жiгiтпен көзбе-көз отырғызып қойып, жер-жебiрiне жетедi. Сосын-ақ балалар
мұны көрген бойда iнгендей қайқаңдап қоя бередi. Кәзiр мына жұмысында да
абыройсыз емес. Аудандағы басшылары анадайдан көргенде-ақ, неше жыл бойы жақын
бiр туысын көрмеген кiсiдей арсалаңдап сала бередi. «Бұған да шүкiршiлiк», — дедi
Әбду күбiрлеп.
— Немене, сен осы өзiңмен өзiң сөйлесiп? Кiсiге ұйқы бермедiң ғой, — дедi Бибiш
тоңқылдап.
— Ұйқы? Мен саған ұйқыны көрсетейiн, — деп, Әбду берi қарай аударылып түсiп,
қолын көрпе астына қарай жүгiрттi.
— Ендi бұл сүйтедi, — дедi де, аздап iшкен шампаннан балбырап жатқан Бибiш берi
тақала түстi...
Аздан кейiн ойлаған шаруасын бiтiрген соң, Әбду шалқ ортасынан жатып, аузын
кере ашып, қатты есiнедi. Сосын көкке көз салды. Аспандағы жұлдыздар жүгерi
бадынағындай быжынап тұр екен. Сыр бойының түнгi салқын самалы желпи еседi. Өзi
бiр түрлi, жанға жайлы тиедi. Жыл мен заманның қай кезi, қай маусымында да өзiне
жайлы баспана, жақсы жағдай таба алатынына сенгендей, Әбду тағы да аузын арандай
аша есiнеп, көзi кiлгiрiп барып, ақырын... қор ете түстi.
16
Тоқшылық кеткеннен соң, Мылтықбай басы шығып, төсегiне кеп қисайды. Өзiнiң
мас боп қалғанын жаңа сездi. Салалы саусақтарымен жiбекше судыраған ұзын шашын
тарап-тарап жiберiп, сыңқылдап алып бара жаткан шекесiн сыңымдай қысты. Сонда да
түсiп бара жатқан басы болар емес. Миы мең-зең. Ол қайтадан көзiн жұмды. Сол екен,
көз алдында әлдеқандай қызғыш сәулелер ойнап, неше түрлi дөңгелек боп, кенет бәрi
бiрiкен соң, бәрi жоғары қарай зымырай жөнелдi. Басы айналып, Мылтықбай көзiн
ашып алды. Шалқасынан жатып, шам жарығы өлiмсiреп түсiп тұрған бұрыш-бұрышқа
қарады. Одан терезеге көз салды. Бұлар жататын бөлме күн жақта болғасын, терезе
сыртынан қалың қағазбен қапталынып тасталынған-ды. Тек қана кiшкене форточка
ашық. Содан шам жарығына кiрген шыбын-шiркей жыпырлап, әрлi-берлi ұшып-қонып
жүр. Мылтықбай соған еш мағынасыз көз сап жатты да, кенет орнынан атып тұра кеп,
қабырғада қайысып тұрған көп кiтабына қарады. Бұл бала кезiнен жинаған осы
мүлiктерiне кiсi қолын жуытпайтын. Бұл бөлмеге бала-шағаны кiргiзбейтiн. Жағын
жолдастары кiтап сұрап келсе, бермейтiн. Әсiресе, баяғыда институт бiтiрiп келген
жылы бастама көтерiп, совхоз жұмысшыларын әдебиеттi оқуға баулимын деп, бармақ
тiстегеннен кейiн, мұның ықыласы су сепкендей басылған. «Жұртта нем бар, оқымаса,
қойсын», — деп, өз бiлiмiн көтеруге кiрiсiп кеткен едi. Содан берi талай жылдың жүзi
болды. Мектептен қолы қалт еткенде, өзiне таныс емес кiтаптарды ақтарып отырғаны.
Басқа шаруаға ықыласы жоқ. Кейде Патшайым үй алдына ағаш егейiк, жазда көлеңке