Упрощенная HTML-версия
— Сонда... қолыңнан не келедi?
— Ендi... өзi...
— Сен бар ғой, мәнтәй-шәнтайды қой да, диссертация қорғап ал.
— Әй, қойшы. Ендi кәртейгенде…
— Кәртейгенде? — Патшайым сылқ-сылқ күлдi. — Әлден шал болғаныңды
мойындасаң, ертең мен байсырап…
— Кетшi әрi.
Мылтықбай берi қарай аударылып түстi. Кейде олардың күндiз араздасып алғанда,
түнде осылай табысатындары бар. Қанша әйелдiгi ұстағанмен, Патшайымның зiлi жоқ.
Қатты сөздi кек тұта бермейдi. Мылтықбай масахананың жоғарғы жағынан жыпырлай
жанып тұрған жұлдыздарға қарап жатып, кенет... әйелiнiң дұрыс жерiн аңдап қалғандай
болды. Сонда деп, ол қолымен иегiн ұстады. Бұл айтса, менiң әбiрейiмдi ойлайды ғой.
Дүние жалғыз оған ғана керек пе? Патшайым үйдiң ажары асып, басқалардан кем
болмайық дейтiн шығар? Шынында да, кәдiрлi қонақтарды құжырадай тамыңа
шақырсаң, олардың, сырттай сыр бермесе де, iшiнен күлiп кетуi мүмкiн-ау! Соны бұл
нағып ойламаған? Адам баласының бәрiн бiрдей дегенi дұрыс па? Ол түгел өз
қолыңдағы саусақтарың да бiрдей емес қой. Демек, әйелiнiң айтқан сөзiнiң жаны бар.
Мылтықбай дел-сал болды. Бiрдеңе деп күбiрлеп, иегiн қайтадан сипады. Қарап отырса,
екеуiнiң табысы ешкiмнен кем емес. Патшайым екi кiсiнiң қызметiн қосып iстеп жүр.
Өзi болса, мектептегi тиесiлi сағатын бередi. Тек мұның артық сағат алуға жаны қас.
Кейбiр мұғалiмдер директорға жағдай айтып, артық сағат сұрап жатқанда, мұның жыны
келедi. Өздерiнiң қабiлеттерiне қарамай, әлгiлер өмiрi түсiне де кiрiп көрмеген
пәндерден сабақ бередi. Мылтықбай педсоветте ондайларды талай рет сынады.
Оқушыларды оларға дұрыстап бiлiм берейiк те, дедi. Бiрақ мұның айтқан сынын
ұмытып кете бередi. Биыл дене шынықтыру пәнiнен армиядан келген бiреу бергенде,
Мылтықбай қарсы шыққан. Әлгiнiң сабақ беруi қызық. Балаларды сап түзетiп, қақаған
қыста сыртқа алып шығады да қар үстiмен еңбектетедi. Жазда балалардың ортасына
футбол добын тастай сап, соны тебiңдер деп, өзi жасырынып, темекi шегiп отырады.
Мылтықбай соны сынап биыл әзер дегенде қызметiнен босаттырды. Ол болса қатты
ренжiп, бұған кеп: «Сен немене жұрттың қамын жейтiн үкiметпiсiң? Менде не ақың бар
едi? Бала-шағамның несiбесiнен қағып…», — деп өкпе айтқан. Мылтықбай сонда не
дерiн бiлмеген. Iштей: «Мәссаған! Бұл да мұғалiм», — дей берген. Ендi ойланып
жатып, кенет ана ән-күйден неге өзiм сабақ бермеймiн деп, бiр түрлi болды. Шынында
да, неге? Кәзiр ән-күйден домбыраның құлағын келтiре алмас бiреу берiп жүр. Сонда
бұл не? Әлде өмiр шiркiн... әй, бiздiң осынымыз-ай! Бойымыздағы осалдығымызды
көрсеткiмiз келмей, қит етсе өмiрге артып тастап жатамыз. Бұған өмiрдiң не қатысы
бар? Өмiр дейтiн ешкiмге де бағынбайтын ерекше бiр нәрсе емес пе? Мына жарық
дүниеге шыр етiп келдiң екен, сол өмiрдi адам құсап сүре бiл. Баяғыдан берi айтылып
келе жатқан осы бiр қағиданы кейде жұрттың ескере бермейтiнi қызық. Олар өмiр сұру
деп, дүние жинауды ойлайды. Мал-мүлiк те керек шығар, бiрақ соған осыншама
құнығудың керегi не? Құнығу? Сонда... Жо-жоқ... Қарап отырса, Патшайым мен
екеуiнiң бар табысын iркiп ұстаса, бұлар баяғыда-ақ мал-мүлiкке кенелiп қалатын едi.
Бiрақ Мылтықбайдың қолы ашық. Қонағынан ештеме аямайды. Одан қала берсе,
әкесiне көмектеседi. Сосын ай сайын көп етiп кiтап сатып алады. Әрi жыл сайын жер-
жаһанның газет-журналына жазылады. Осының бәрiн ойлай келе, Мылтықбай
тығырыққа тiрелгендей болды. Шынында да, ертең Бәйдештi үйiне шақырса, оның
күлiп кетпесiне кiм кепiл? Оның үстiне бағана қызғындықпен, құрдасына тiл тигiзiп
алды. Жақсы болсын, жаман болсын, көптен берi астанада жүр. Дүмдi жердiң қызын
алғалы, оның тасы өрге қарай домалап келедi. Сен сонымен дос болып, қабақ
жылытысып алу орнына, сынамақ болдың. Ау, сенiң оныңды кiм тыңдайды? Бәйдештiң
ғылымда жаңалық ашпайтынын кiмге барып дәлелдейсiң? Жалпы оның саған керегi не?
Өзiң қорғап жатсаң, саған ол кедергi жасап жатса, — бiр сәрi. Мынауыңды көлденең