Упрощенная HTML-версия
жұрт қызғаншақтық деп бiледi ғой. Мылтықбайдың маңдайынан мұздай тер шықты.
Шынында да, солай екен-ау, дедi. Есiне өзi жақында ғана оқыған Тұрмағамбет
шайырдың: «Емес деп ата-тегi бiзден артық, таласпа талабы артып, өрлегенге», —
дегенi түстi. Талабы артып? Сонда бұл не? Осы қазақтың жiгiтке таудай талап
бергенше, бармақтай бақ берсiн дегенi несi? Мұнда жатқан не сыр бар? Шамасы,
Жықпыл деген пәлең бар боп жүрмесiн? Мылтықбай кенет күлiп жiбере жаздады.
Ойына бағана Әбдудiң айтқан сөзi түстi. Қанша бiрге жүрсе де, осы құрдасына мұның
оясы толмайды. Оның ойынша, бұл өмiрдiң құпиясынан мақұрым. Өйдөйт, шiркiн-ау!
Бiреуге иiлiп, бiреуге кекiрейiп, бiреуге күле қарап, бiреуге түнерудi бұ да бiледi. Бiрақ
олай еткiсi келмейдi. Адал еңбекпен тапқанын малданып, жүре бергендi мақұл көредi.
Кәзiрде де сол ойын өзi растап жатыр. Бiрақ әлдеқандай сезiгi өзiнiң бiр тұйыққа
тiрелгенiн, алдан жол айрығы шығарын сездiргендей. Соның қайсысын таңдайды, қай
жолмен әрi қарай жүредi, — ол әлi бимәлiм. Әйтеуiр, соның бiреуiне түсуi керек. Екi
жолмен қатар жүрем десе, мұның шатқаяғы айрылып қалмай ма? Демек, бiр бағыт, бiр
жол ғана таланыңа жазылмақ.
Мылтықбай ақырын күрсiндi.
17
Бүгiн Орақтың совхоз орталығына барамын деген ойы жоқ едi. Қызылқұмдағы
шопандарды аралап, кино қойып жүрген дыбырлақ Досанның жетiп келгенi. Ол дыбыр-
дыбыр етiп жүрiп, қара үйдiң сыртына ақтық кердi де, қайдағы бiр жансыздар жайлы
киноны шала-пұла көрсетiп, кiдiрмей ауылға қайтатын болды. Пайдасы аздау жерде
онша кiдiре қоймайтын оның қашанғы әдетi. Ол келдi деп Орақ та онша құрақ ұша
қоймаған едi. Сондықтан да болар, Досан ленталарын темiр қораптарға асығыс-үсiгiс
сала сап, қайтуға жинала бастады. Бiрде тұрып, ол:
— Орақ әкеңнiң төсек тартып жатқанына бiраз болды, — дедi.
Орақ ол жайын бiлетiн. Барып, кеуiлiн сұрап қайтуға әне-мiнеменен қолы тимей
қойған. Оның үстiне биыл туған жас қозылар әлi де отыға түссiн деп, құрдың құнарлы
шөбiне көбiрек жайып, айналшықтай берген. Ендi басына бiр ой шауып, әйелiне қарап:
— Ауылға барып қайтайын, — дедi.
— Барсаң, саған кiм қой деп отыр, — дедi бiртоға әйелi кебежеге үңiле берiп. Оның
қашанғы әдетi осы — бетiне бiр қарсы келмейдi. Кейде ақыл таппай сасқан кезде, бұл
әйелiне кеңес салса, оның ылғи өзiне иек артып отырғаны.
Орақ өзi кетсе, қолдағы малға әйелiнiң ие боларын бiледi. Бiрақ ол ауыл маңынан
ұзап шыға бермейдi. Сондықтан да ол әкесiне бара алмай жүрген. Ендi неде болса да,
тәуекел етiп, асығыс-үсiгiс жиналды. Ретi келсе, түнiменен келiп қалармын деп,
Досанның машинасына кеп мiндi. Дыбырлақ шiркiннiң тағаты таусылған ба, бұл
орнына отырар-отырмастан жүрiп кеттi. Машина бұдыр-бұдыр жермен қойқаңдап,
әрлi-берлi ырғап, жүрiп болмады. Тек айдау жолға түскесiн барып, зырлай жөнелдi.
Досан рульдi қалай болса солай бұрып отырып:
— Бала, iнiңдi жұмысқа алғанымды естiген шығарсың, — деп дыбыр-дыбыр еттi.
— Алдыраз болсын. Бiлем ғой, — дедi Орақ ол мұны неге айтып отыр деп ойлап.
— Бiлсең, сол. Iнiң, жалпы, жаман емес. Тек аздап қырсықтығы бар.
— Ондай-ондай әркiмде де болады ғой.
Олар Кекiрелiден өтiп, Жаңақаланың тұсына жақындап та қалған едi. Алға түскен
машина жарығы қою түн қараңғылығын қақ тiлiп келедi. Күнi бойы аптап қақтап,
дiңiне шақ тұрып қалған жусандар түнгi жарықта бiр түрлi ағараңдап көрiнедi. Кейде
жолды кесiп қосаяқтар өтедi. Ара-тұра қоян да кездесiп қалады. Бiр араға келгенде,
Досан машинасын кiлт тоқтатты.