Упрощенная HTML-версия
Орақ Тоқшылықты көргiсi кеп, көпке дейiн ұйықтамады. Бiрақ Тоқшылық жуық
арада келе қоймады. Сосын Бәйдештiң Елекештiң үйiнде екенiн бiлiп, барып
амандассам ба деп бiр оқталды. Бiрақ әлдеқандай бiр күш оны кежегесiнен керi тарта
бердi. «Апырау, не деп барам? Үлкен жерде жүрген кiсi менi ұмытып та қалған шығар?
Оған көп iшiнде пәлен-түген деп түсiндiрiп жатқаным ыңғайсыз емес пе? Әрi түн
iшiнде бiреудiң үйiне барғаным қалай? Бала емеспiн, шаға емеспiн», — деп, өзiн-өзi
тоқтатты. Сосын азанда Досанның ерте келем дегенiн ойлап жатып, көз шырымын
алуға бекiндi. Бiрақ қас қылғанда пыр етiп ұшып кеткен құстай қашқан ұйқы қайтып
келе қоймады. Әрi-берi аунақшыған сайын, астындағы тақтай сықырлап, онсыз да
мазасы жоқ ұйқыны онан әрмен қашыра түседi. Тақа болмағасын, ол етпеттеп жатты.
Қос көпшiктi жұ–марлап, бауырына басып, масахананың әр жағынан қарауыта түксиiп
тұрған түн қойнына көз салды. Жан-жақтан шiлделiктiң шырылы естiледi. Анадай
жерде сары сиыр жатып ап, күйiс қайырады. Тал қораның iшiнде жатқан қой-ешкi
қайта-қайта пысқырады. Айналадан көң иiсi шығады. Есiктерiн ашып қойып, ағаш
тамның iшiнде жатқан шешесiнiң анда-санда: «Иә, аллалағаны» естiледi. Ара-тұра әкесi
қақырынып, бас жағында тұрған банкiге түкiрiнедi. Орақ көзi iлiнбей, селқос жатты.
Басына сан-сапалақ ой шапты. Неге екенi белгiсiз, қайта-қайта сонау бiр жылдарды
ойлай бередi.
Осындай қайдағы-жайдағы есiне түссе, сол бiр ақ құбаша қыздың келбетi көз
алдында тұрып алады да қояды. Қаншама ұмытайын деп тырысқанымен, санасында
хаттай боп жазылып қалған сол бiр жәйт өшпей, бар салмағын қайта сездiрiп, мұның
жан дүниесiн мазалап, қорғасынша шөгiп жатып алады. Сол екен, мұның мазасы
қашады. Iшiнен қайта-қайта сол бiр жан не қып жүр екен дейдi. Оның кәзiрде де аман-
есен екендiгiн, бала-шағасы барлығын жақсы бiледi. Күйеуi осы совхозда жұмыс
iстейдi. Жiбек пен мұның арасындағы уақиғаны ол да жақсы бiлетiн болса керек,
мұнымен ата жауын көргендей амандаспайды. Жанынан қозы қарнымен қағып
жiберердей боп, дүрдиiп өте шығады. Үйтетiндей мұның еш жазығы жоқ. Жiбек пен
араларында айтарлықтай дәнеме де бола қойған жоқ. Қай жылы екенi дәл есiнде жоқ,
бiр жылы мұны совхоз басшылары сақпаншы қып, Көседе отырған шопанға көмекке
жiбердi. Бұл бұған дейiн ол жақта Жосалыдағы техникумда оқитын бiр топ қыз-жiгiттiң
жүргенiн естiген-дi. Ойында дәнеме жоқ, Сарыбұлаққа қарай бара жатқан машинаға
мiнiп, түн ортасына таман жетiп келсе, қой төлдеп, мазасы қашып тұрған шопан ауылы
әлi ұйықтай қоймаған екен. Осы кезде атағы шығып жүрген Сүттiбаев Жалғасбай деген,
ел Шөже деп атап кеткен, арықтау денелi, орта жастан асып қалған, түрi қара сұрлау
келген қойшы кiсi қолына фонарын ап, ұзын қораны қарап шығып, жаңа туған
қозыларды дорбасына сап әкеле жатыр едi. Бұл қапшығын қоя сап, қарт қойшыға
көмектестi. Жас қозыларды ауыздандырды. Жаңа төлдеген саулықтарға бiр-бiр айыр
шөп тастады. Сол арада ол әлдеқандай сыңғырлаған бiр күлкiнi естiп қалды. Жалт
қараса, жас келiншек пен бiр қызды көрдi. Келiншек — осындағы көмекшi шопанның
әйелi. Ал ана қасындағысы кiм? Оны бұл бiлмейдi. Сол арада олар бұған жақын кеп, бiр
қап жемдi тырмысып, сүйреп өте бердi. Қыздың қолы нөзiк екен, қап оның уысынан
мiне-мiне шығып түсетiндей. Соны көрiп қалған Орақ айырын шөмелеге шаныша сап,
қаптың бiр шетiне жармасты. Қыз именiп, қолын тартып ала қойды. Әлгi келiншек
бұған жалт қарап:
— Осыны өзiң-ақ анаяққа апара салсайшы, — дедi.
Сол қамшы боп, Орақ бiр қап жемдi иығына салып ап, iлгерi қарай жүрiп кеттi. Қу
келiншек мұның алдына түсiп, томпаңдап барады. Ол мұны ана жерге бiр, мына жерге
бiр апарып, қапты мына жаққа қояйық деп, кең қораның түкпiр-түкпiрiн аралата
бастады. Оның тәлкек қылып жүргенiн әлгi қыз түсiнсе керек, тез қабағын түйiп:
— Қойсайшы ойнамай, — дедi.
Орақ иығынан қаптың қалай сусып түсiп кеткенiн аңдамай да қалды. Үстiне күпәйке,
аяғына керзi етiк киген, орта бойлы, аздап етжеңдi ақ құба қыздың жүзiне көз тоқтатып