Упрощенная HTML-версия
едi, Қаласбайдың маңдай жағы мен самай тұсыңдағы түктерi баяғы мөлттей қара түсiн
бермеген екен. Арасында бiр қылау жоқ. Тек желке тұсы ғана ақ. «Мұнысы несi? Есi
түзу кiсiнiң шашы самайдан бастап ағармайтын ба едi?» — деп, сәл-пәл ойланып қалды
да, кенет күлiп жiбере жаздап, көмейiне кеп қалған күлкiнi әзер дегенде iрiктi. Сосын
Қаласбайға жанында отырған осы ауданның ақсақал, қарасақалдарын бiр сүзiп шықты.
Ең соңында барып көзi Набатқа кеп тiрелдi. Набат, шамасы, толқып отырған сияқты.
Сүйiрленiп әдемiше бiткен қайқы иегi жоғары көтерiле түскен. Қызыл шырайлы томпақ
бетiне әлден-ақ қан шауып, бiр түрлi қара күреңденiп сала берген. Абыржитыны
айтпай-ақ белгiлi. Әрине, әшейiнде ауыл үйдiң арасында аяқтыға жол бермей, ауыздыға
сөз бермей сампылдағанымен, мынадай әр елдiң атақты кiсiлерi бас қосқан жерде сөз
семiзiн тауып айта қою оңай деймiсiң? Мұның дәтке қуат ететiнi кеше оның айтар сөзiн
Құлбаев екеуi хатқа түсiрiп берген. Ендi соны қысылып-қымтырылмай оқып шақса,
жарап жатыр.
Елекеш ой басқан көзiн қайта ашып, президиумқа қаратты. Көп кiсiнiң арғы
тасасынан қозы қарнын ақтарылып қалатындай қос қолымен кұшақтап отырған өз
қайнағасын көрдi. Жанында кашан көрсең де екi бетiнен қаны тамып тұратын
Жалпақбай. Елекеш ендi хатшыға назар салды. Хатшы әлi сөйлеп тұр. Сөзiнiң ұлы
жобасына қарағанда, ол дария жақтағы «Қуаңдария» совхозының директорын сынап
жатыр. Соны ести сала, орнынан ұшып тұра келген қазан бас директор басын шұлғып,
ара-арасында бiрдеме деп мiңгiрлеп қояды.
Хатшы тағы да бiр-екi шаруашылықты сынады да, сөзiн қорытуға кiрiстi. Үлгiлi
совхоздардың iшiнен тағы да бiрiншi боп Қаласбайдың шаруашылығы аталды. Тағы да
оның күрiшi мақталды. Тағы да сол ауылдан озаттар шықты. «Мұның не пәлесi бар?»,
— дедi Елекеш таңғалып.
Жарыссөз басталды. Набат үшiншi боп сөз алды. Әуелгiде тамам көзден қысыла-
қымтырыла, аяғын әнтек-тәнтек басып барып мiнберге шықты. Қызыл матамен
тысталған мiнбердiң әр жағынан екi бетi қып-қызыл боп тұрып, берi қарады. Жұрт
тиышталсын дегендей аз-кем тұрды. Сосын сөйлей бастады. Әдепкiде даусы бiр түрлi
жарықшақтанып шыққандай болды. Бiрте-бiрте даусы күшейiп, орнығып, кең көсiле
жөнелдi. Аздан соң алдындағы қағазға көз қиығын да салмастан, шығандай шапты.
Хатшы, Иванов, Жалпақбайлар оған қарап қалған. Ел тып-тиыш. Соны көрiп,
Елекештiң айдыны таса түскендей болды.
Набат сөзiн бiтiргенде, жұрт қол соқты. Бұл да алақанын шапаттады. Сол арада
хатшының Ивановқа бiрдеме деп сыбырлап жатқанын қырағы көзi шалып қалды.
Иванов хатшыға қарап, кейiн қарай жылмита тараған сары шашын қолымен сипап
қойып, басын изей бередi. Жалпақбай соларға қарай сәл еңкейе түскен. Елекеш оның
қызыл қоңыр қыш керпiштей түрiнен сәл өзгерiстiң нышанын тапсам деген ниетпен бiр
рет анықтап көз тастады. Есiне кеше газетке өзi ораған шытырлаған бiрдеменiң
Күлжамаштың сөмкесiне қалай барып сүңгiп шыққан бiр жағдайын ойлап қойды. Сол
екен, көз алдына жасы асқан сайын ақ құба өңi сағым шалғандай жұмсарып, жасарып
келе жатқан күлiмкөз жеңгей көлбеңдей қалды. «Өзi қай курортта дем алып жатыр
екен?»
Мәжiлiс түске таман бiттi. Кең залда Набат екеуiне Қаласбай қарсы ұшырасты.
Баяғы қалпы,— алтын тiстерiн ақсита күлiп тұр:
— Мiне, сөз! Мiне, iскерлiк. Сен өзiң үндемей жүрiп-ақ, бар шаруаңды осылайша
бiтiрiп жатасың. Шамасы, биыл рекорд болады-ау!
— Болғанда қандай? — дедi Елекеш күле түсiп.
— Әй, бәсе, өзiм де солай шығар деп ойлап едiм. Мына Набат қарындас жаңа жақсы
айтты. Өзi барып тұрған оратор екен. Апырмай, осындай сөздi бүгiнгi жастар қайдан
таба қояды? Бiз болсақ, қақалып-шашалып, ыңыранып-күңiренiп боламыз. Набат
қарындас ондай емес. Оратор, барып тұрған оратор! — Сосын Набатқа қарап ыржиды.
— Айып, болмаса, осы көп сөзiңiзден бiзге де аздап қарассаңыз.