Упрощенная HTML-версия
Тамақтан соң би билендi. Патшайым мен Бәйдеш, Набат пен Тоқшылық вальс
ырғағымен дөңгелене жөнелдi. Тоқшылық вальстi онша жақсы билей алмайтын едi.
Набат көбелекше жеңiл екен. Аяғы аяғына жұқпай, жiгiттiң ыңғайына қарай тез
икемделе қалады. Үстiндегi әсем гүлдi көйлегiнiң етегi жел кернегендей дөңгелене
жөнеледi. Тоқшылық тағы да бiр-екi рет айналғаннан кейiн, жарға соққан толқынша
азырақ шайқалақтап тұрды да, кенет керi қарай тартты. Қыз керi айналымды да жақсы
билейдi екен. Тосырқамай, шыр көбелек айнала бастады. Тоқшылықтың басы
айналғандай болды. Жан-жағындағы бөлме iшiнiң қабырғалары әлдеқайда ұшып бара
жатқандай. Кiлемдер, ауыр хрусталь люстра, сервиздер, серванттар бәрi кенеттен жеңiл
тартып, аяқ-қолын бауырына ала, басқа жаққа көше зымырай жөнелгендей. Ол қасынан
қыздың ақырын ғана ентiге дем алғанын анық есiттi. Қыз көйлегiнiң аяғына аздап
оралғанын байқады. Айналған сайын Набаттың омырауын қуанышқа толтырып, күн
сайын қыз салтанатын құра түскенiнен хабар беретiндей қос анары кеудесiне тиiп-тиiп
кеткенiн қуана сездi. Осы сәттiң ұзаққа созылғанын, мына тiршiлiкте осылайша бiр-
бiрiнен ажыраспай, шыр көбелек айналып жүре бергенiн iштей тiледi. Бiрде би үстiнде
оның көзi Патшайымға түсiп кеттi. Дереу айран-асыр қалды. Патшайым жүзi бал-бұл
жанып, толысып кеткен денесiн жеңiл алып, шыр көбелек айнала бастаған екен. Сары
қарын тартуға жақын әйел жастығымен қоштасатын тұсын жаңа сезгендей, аялы
жанарында ерекше ұшқын ойнап, шаттана жымиған қалпы, сол бiр айрықша сәттiң
шет-пұшпағына жармасып қалғысы келгендей, өзгере бастаған сияқты екен. Мұндай да
болады екен-ау, деп, Тоқшылық айнала берем дегенде, аяғы аяғына шалынысып,
Набаттың ақ туфлиiнiң тұмсығын басып кеттi. Қыз шоңқиды да қалды.
— Қап! — дедi Әбду әлденеге өкiнiп. Сосын қолын жоғары көтердi. — Бiр минутқа
тиышталыңыздар. Мен дәруiш ойынын ойнасақ деймiн. Сiздер төрт дәруiштiң
хикаясын бiлетiн шығарсыздар. Бiлмегендерге айтып өтейiн. Бiр заманда құба далада
баяғыда медiреседе бiрге оқыған төрт дамолла, былай, кәзiргi тiлмен айтқанда, төрт
шәкiрт кездеседi. Заманы өткен, бәрi де жас ортасына жақындап қалған. Оның бiрiншiсi
Бағдат шаһарында халифаның уағызшысымын дейдi. Екiншiсi, Шам шаһарында
медiресе ұстаймын, дейдi. Үшiншiсi, бiр ауылда сабақ беремiн, дейдi. Ал төртiншiсi
үстi-басы алба-жұлба екен, сол тұрып, мен ешкiммiн, дейдi. Содан кете берсiн, барлығы
кезекпен сол дәрежеге қалай жеткендерiн айтысады. Бағдатта тұратын дамолла
сұлтанға қалай жаққанын, қалай ескенiн, қаншама байлығы барын айтады. Шам
шаһарында тұратын дамолла медiресенi халыққа салық салып, калай соқтырғанын,
бүгiнде қаншама алтыны бар екенiн айтады. Үшiншiсi жағдайым жаман емес, кiсiлер
балаларын ықыласпен оқытады, бiреуден iлгерi, бiреуден кейiн тiршiлiгiм бар, дейдi.
Сонда төртiншiсi тұрып, қоржынындағы «Құраннан» басқа дәнемем жоқ, дейдi. Оған
қалғандары таңғалады. «Әй, сен сонда дiн оқуын неге оқыдың?» — дейдi. Ол: «Iжкiм
болу үшiн», — дейдi. Аналар таңғалады. Сонда төртiншi тұрып Бағдат шаһарын
сұрайтын дамолладан: «Сен кiмсiң?» — дейдi. Анау: «Ұстазбын», — дейдi. «Сосын
кiмсiң?» — «Уағызшымын», — дейдi төртiншi. — «Сосын кiмсiң?» — «Кеңесшiмiн».
— «Сосын кiмсiң?» — «Кiм болайын, iжкiммiн», — дейдi бағдаттық. Сонда төртiншi
тұрып: «Ойбай-ау, осы iжкiм болу үшiн осыншама жолдан өтудiң не керегi бар? Мен
соны бастан кешiрмей-ақ iжкiммiн», — дептi. Бұл, жолдастар, содан қалған ойын. Кәзiр
осы үстел басында отырғандар өз бастарынан өткен махаббат мәселесiн, соның iшiнде
алғаш рет кiмге сөз салғанын айтып өтедi.
— Өй, мынауың болмайды. Ол өзi қалай… — деп, отырғандар шулап, наразылық
бiлдiрдi.
— Неге? — дедi Әбду өжеттеп. — Болғанда қандай.
— Әй, Әбду, қасымызда әйелдерiмiз отыр дегендей.... Олардың көзiнше... бұл өзi
қалай болады? — дедi Елекеш ырқылдай күлiп.