Упрощенная HTML-версия
— Ояғын бiле бермейiм. Бүгiн деректiр шакыртқан екен, сосын... — деп, Балғынбай
сөзiнiң аяғын жұтып, қашырта жауап бердi.
— Ау, суды не iстедiңдер?
— Суды дейсiң бе? Оны да бiрдеме еттiк. Әсiресе, Жықпыл дайраға жақын, салы
суға кеңiрдегiнен келiп тұр.
— Е, солай де, — дедi қырылдауық Жұман сөзге араласып. — Мынау бiр ақыл
болған екен. Кәзiр су қиын. Дайра жыл сайын тартылып барады. Ауыз суды құдықтан
iшемiз. Одан бiрдеме тараса...
— Бәрiнен бұрын ақ сирақ жұттай жайпап соғар сары ауруынан құдайым сақтай
көрсiн, — дедi Әзберген сирек сақалын сипап отырып.
— Айтпа. Өзi жыл сайын қайталап соғатын боп кеттi ғой.
— Әсiресе, қауын пiсiкке қарай көшейедi.
— Сонда осының сәбәбi не екен? Үкiмет бiр сыласын таппаған ба? — деп, аңқаулау
Әзберген бәрiне еңсерiле қарап қойды.
— Емдегенi тапқаны емес пе? — дедi құйттай Тiлемiс құнжыңдап. — Ау, баяғыша
сарқырап жатқан ағын су жоқ. Дайра табанынан тартылып, ойдым-ойдым қара көл боп
қалды. Шiркiн, баяғыда қандай едi. Көктемде шiрей тасығанда Сыр қанасына сыймай,
Кеңтүптi де, Түбектi де басып салатын. Кәзiр о қайда?
— «Әр кемелге бiр зауал» деп, ұлы Балқы Базар тереңiн көздеп айтыпты-ау!
— Олардың заманы басқа емес пе?
— Қой, әрi, — дедi Досберген Әзбергендi жақтырмай. — Әр заманның өз жақсысы,
өз бақсысы болмай ма? Бар жақсылықты өткенге үйiп-төгiп, бүгiнгi күнiмiздi суға
алдыра берсек, алжыған тақуаның кебiн кимеймiз бе?
— Сонда да... — деп, Әзберген азырақ iркiлiп қалды. — Менiң айтайын дегенiм,
кәзiр бар ғой, шүкiршiлiк, заман жақсы. Екi қол, маңдай терiңе жалынсаң, iжкiмнен де
кем болмайсың. Бiрақ мына жұрттың ындыны ашылып бара атқан жоқ па? Дүния десе,
ел кәзiр өледi. Үйiнiң төрт қабырғасын толтырғанша, шүберектi кiрестеп жинай бередi,
жинай бередi. Оны не қызығына тұтынса екен, не жылтыратып иығына жапсырса екен?
Боқ тасыған қара қоңызша қолына iлiккенiн үйiне тасиды. Сонда раһатын көрмеген о
мүлiктен не опа табам дейдi екен бұ жұрт?
Қырылдауық Жұман жамбасына темiр тiкен баткандай қозғалақтап қойды:
— Қайдам, елдiң де бiр бiлгенi бар шығар.
— Сонда да, — деп, Әзберген өжеттей берiп едi. Досберген:
— Алса. Өз ақшасына алады ғой, — деп, оның сөзiн бөлдi. — Өзiң ойлашы, баяғыда
қалқоз боламыз деп, жанды отқа да, суға да салғанда, көксегенiмiз осы, балалар не
кием, не iшем демесiн, дүниеден таршылық көрмесiн дегендiк емес пе едi?
— Оған не сөз бар. — Балғынбай сабырмен сөйледi. — Бiрақта Балқы Базардың:
«Өлгенiңде киерiң не бәрi үш қат бөз болар», — дегенiн ұмытпаған да дұрыс-ау.
Жарайды, мал-мүлiкке кенелейiк, тiрнектеп жинайық. Сонда оның шегiне жеткен кiм
бар? Аздап қанағат керек емес пе?
— Мұның жөн, — деп, Досберген оған ырза бола қарады. Бұл сүйегi арлан тазыдай
арбиған осы бұжыр беттi баяғы бала кезiнен бiледi. Бiр тоға, дiнiне берiк кiсi. Шаруаны
апырып-жапырып iстейдi. Жастайынан өрiктен шапқан домбыраны сабалап өскен
өнерлi жан.
— Жарайды, солай-ақ болсын, — деп, екi ортаға Жұман келiп қыстырылды. Даусы
бұзылған радиодай қырылдап, түу тамақтың астынан шығады екен. — Ал, мал
жинамайық. Киiм кимейiк. Ау сонда не боламыз? Мына қылқандай бала-шағаны ел
қатарына қалай қосамыз? Олардың үнiстөтте оқып, киiм киiп, қатарынан кем болмауы
үшiн де қаражат керек емес пе?
— Оның рас.
— Ендi... оның соңына түсiп кете беру лайықсыз емес пе?
— Жоғарғы оқу орындарында әдiлет бар ғой. Оған бiлiмдi баллар ғана түседi.